यही भदौ ४ र ५ गते नेपाल पत्रकार महासंघको साधारणसभा हुँदैछ । देशभरका पत्रकारहरूलाई चुनावी चटारो छ यतिबेला । आगामी नेतृत्वका लागि प्रेस युनियन र प्रेस सेन्टरले तालमेल गरेका छन् र महासंघका निवर्तमान उपाध्यक्ष गोविन्द आचार्य अध्यक्षको साझा उमेदवार बनेका छन् । पूर्वप्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालको सल्लाहकारसमेत रहेर काम गरेका आचार्यसँग आसन्न निर्वाचन र उनको उमेदवारीबारे बाह्रखरीले गरेको कुराकानीको सारसंक्षेप ।

पत्रकार महासंघको आगामी नेतृत्वमा गोविन्द आचार्यको उमेदवारी किन ?

म २५ वर्षदेखि पत्रकार महासंघमा छु । पत्रकारहरूको व्यावसायिक हकहित, अधिकार, प्रतिष्ठा, न्याय र स्वतन्त्रताकाको लागि अविराम क्रियाशील छु । प्रेस स्वतन्त्रता, व्यावसायिकता, सञ्चारगृहको संस्थागत विकास, पत्रकार र सञ्चारमाध्यमको सुरक्षालगायत विषय मेरा प्राथमिकता हुन् ।

मैले महासंघको उपाध्यक्ष भई जिम्मेवारी सम्हालिसकेको छु । मेरो कार्यकालमा कार्यशैली र जिम्मेवारीप्रति कसैले औँलो ठड्याउने काम पनि गरेको छैन । उपाध्यक्ष भइसकेको मान्छे उठ्ने अध्यक्षमै हो । त्यसैले यो मेरो स्वभाविक दाबी र उमेदवारी हो ।

त्यसबाहेक अन्य एजेन्डा पनि होलान् नि ?

म नेतृत्वमा आइसकेपछि पत्रकारका आवाज मात्रै होइन, नागरिकको आवाज उठाउने माध्यम पत्रकार महासंघलाई बनाउन चाहन्छु । नागरिक र पत्रकारहरूको समवेत आवाज नै महासंघको स्वर हुनेछ । त्यस्तै पत्रकार महासंघलाई पत्रकारहरूको प्रमुख र साझा संस्था बनाउने, यसको गरिमालाई उँचो राख्ने मेरो प्रमुख भूमिका हुनेछ ।

त्यसका अतिरिक्त प्रेस तथा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता, व्यावसायिक सुरक्षा, अधिकारको पैरवी, श्रमजीवी पत्रकार ऐन कार्यान्वयनमा जोड दिनेछु । नियुक्तिपत्र बिना पत्रकारहरूलाई काममा लगाउने परिपाटीको अन्त्य गर्नेछु ।

उपाध्यक्ष हुँदा के गर्नुभयो र अहिले महासंघमा गोविन्द आचार्यलाई नै रोज्नुपर्छ  ?

म महासंघको उपाध्यक्ष भएको बखत श्रमजीवि ऐन कार्यान्यनमा दृढतापूर्वक लागेँ । आन्दोलित नै भएँ त्यतिबेला । नेपाल वानलगायत थुपै्र सञ्चारगृहमा तलब, सुविधा नपाउनु भएका पत्रकारहरूलाई तलव सुविधा दिलाउने काम भयो । त्यस्तै न्यूनतम पारिश्रमिक निर्धारण समितिमा रहेर मैले पत्रकारहरूलाई न्यूनतम सुविधा तोक्न भूमिका खेलेँ ।

महासंघमा छँदा मेरो नेतृत्वमा जेजति काम भए, यो अविच्छिन्न उत्तराधिकारवाला संस्था भएकाले त्यसले गरेका राम्रा काम ग्रहण गर्ने छु । यहाँहरूलाई यत्ति भन्छु– गोविन्द आचार्यलाई भोट हालियो भनेर कुनैदिन पश्चाताप गर्नुपर्ने छैन । कदाचित् त्यसो गर्न पर्ने अवस्था आयो भने तुरुन्तै महासंघको नेतृत्वबाट राजीनामा दिनेछु ।

महासंघको नेतृत्वचाहिँ फेरिएको फेरिएै छ, मुद्दाचाहिँ किन फेरिँदैनन् ?

श्रमजीवी पत्रकार ऐन बनेको छ । पत्रकारहरूलाई न्यूनतम पारिश्रमिक तोकिएको छ । पत्रकारको हकहितबारे केही नीतिगत कुराहरू पनि भएका छन् । खाँचो कार्यान्वयनको हो, त्यसमा दृढतापूर्वक लाग्नेछु । 

त्यस्तै सञ्चारगृहमा सम्पादकीय स्वतन्त्रताको प्रत्याभूत, महासंघको पुनःसंरचना, नयाँ सञ्चार नीतिको बहुआयामिक कार्यान्वयन आजको मुख्य चुनौती हो । त्यसमा दत्तचित्त छु ।

तपाईं पत्रकार कम नेता बढी भनेर बुझ्नेहरू पनि छन् नि ?

यो किमार्थ होइन, म पत्रकार नै हुँ । २५ वर्षदेखि महासंघमा अनवरत छु । क्रान्तिकारी पत्रकार संघको अध्यक्ष भएको नाताले पार्टीले मलाई महाधिवेशन आयोजक समितिमा राखेको थियो । तर, त्यसबाट मैले उतिबेलै राजीनामा दिएको विषय त्यतिबेलै सञ्चारमाध्यममा सार्वजनिक भइसकेको छ । पत्रकार भए पनि कुनै पनि राजनीतिक विचार, आस्थामा नहुने भन्ने हुँदैन । तथापि म पार्टीको जिम्मेवार पदमा छैन ।

मैले महासंघमा उमेदवारी दिने बताएपछि केही साथीहरू, विशेषगरी चौतारीका जिम्मेवार व्यक्तिहरू मलाई ‘पार्टीको नेता’ भन्दै हिँड्नु भएको छ । मेरो व्यावसायिक पत्रकारितामाथि प्रश्नचिह्न खडा गर्दै चरित्र हत्या गर्दै हुनुहुन्छ उहाँहरू ।

तर, ती साथीहरू हिजो मलाई तपाईं हाम्रोबाट अध्यक्ष उठ्नुहोस् भन्दै हुनुहुन्थ्यो । अझ विगतमा उहाँहरूले नै मलाई उपाध्यक्षमा जिताउनु भएको हो । हिजो आफ्नो समूहमा हुँदा पार्टीको नेता नहुने आज हुने भन्ने कुरा द्वैध मानसिकता हो ।

आफूलाई पार्टीको नेता नस्वीकारे पनि कांग्रेस–माओवादी केन्द्रको समर्थन छ तपाईंलाई । यसले राजनीतिलाई प्रश्रय दिन्छ कि व्यावसायिक पत्रकारिताको विकासलाई ?

यो गम्भीर सवाल हो । विगतको महासंघको चुनावमा राजनीतिक कित्ताबन्दीको अवस्था रह्यो । पार्टीको आशीर्वादमा चुनाव जित्ने काम भयो । यसपटक पनि पार्टीमै नलागेका भए पनि राजनीतिक पार्टीले समर्थन गरेका उमेदवार मैदानमा छन् । जुन राजनीतिक विचारको समर्थनमा जिते पनि महासंघलाई पूर्णतया पत्रकारको व्यावसायिकतको विकास गर्ने साझा मन्दिर बनाउनु पर्छ ।

हामी प्रेस युनियन, चौतारी, सेन्टर जेबाट चुनाव जिते पनि महासंघलाई साझा बनाउन प्रयत्नशील रहनुपर्छ । महासंघलाई पूर्णतया राजनीतिक हस्तक्षेपमुक्त बनाउनुपर्छ । सर्वपक्षीय छलफल र साझा पहलकदमीबाट महासंघलाई मर्यादित संस्थाको रूपमा विकास गराउनुपर्छ । निष्ठावान, व्यावसायिक पत्रकारहरूले मेरो संस्था हो भनेर गर्व गर्ने संस्था बनाउनुपर्छ ।

आसन्न महासंघको चुनावका लागि दुई विपरित धु्रबबीच तालमेल देखिन्छ, प्रेस युनियन, प्रेससेन्टरको साझा उमेदवार हो तपाईं । गठबन्धन चुनाव जित्नकै लागि बनाउनु भएको कि संस्थाको विकास प्रमुख एजेन्डा हो ?

यो सत्तासिन पार्टी निकट पत्रकारहरूको गठबन्धन हो । हिजो युद्धका कारक यिनै थिए र शान्ति प्रक्रियाका महत्त्वपूर्ण शक्ति पनि यिनै हुन् । संक्रमणकालको अन्त्य, संविधानको कार्यान्वयन, सद्भाव, मेलमिलाप र भाइचारा प्रवद्र्धनका लागि पनि यो गठबन्धनको अपरिहार्यता थियो । आवश्यकता र औचित्यले नै एक ठाउँमा उभ्याएको हो हामीलाई ।

यसरी कित्ताकाटको अवस्थाले विगतको नेतृत्वलाई काम गर्न अप्ठ्यारो बनायो, यसपटक साझा नेतृत्वबारे सोच्न सकिँदैनथ्यो ?

हामीले पनि त्यसै भनिरहेका छौँ । विवाद, कलहमुक्त पत्रकार महासंघ बनाउनका निमित्त नेतृत्व सर्वसम्मत गरौँ । प्रयत्न जारी छ । 

महासंघलाई विवादमुक्त, साझा संस्था बनाउन सबैको सहमतिमा सर्वसम्मत नेतृत्व चुन्ने तपाईंको पनि पवित्र उद्देश्य रहेछ, तपाईं नेतृत्वको दाबीबाट पछि हटे त कुरा मिलिहाल्छ नि ? 

प्रेस युनियन, चौतारी र सेन्टर तीनै पक्षका बीचमा कुरा भइरहेका छन् । यसपटक साझा नेतृत्व चुनौँ भनेर विविध कोणबाट छलफल भइरहेको छ । सबैले सहमतिमा मलाई नेतृत्व छोड भन्नुहुन्छ भने म तयार छु । त्यस्तै तीर्थ कोइरालाजी पनि तयार हुनुपर्यो ।

प्रतिस्पर्धामा भाग लिने तर परिणाम स्वीकार्न असाध्यै गाह्रो हुने, यो रोग महासंघमा पनि छ । धर्ना बस्नेदेखि ताला लगाउनेसम्मका गतिविधि अब महासंघमा देख्न पाइन्छ कि पाइँदैन ?

महासंघको पछिल्लो किचलो मूलतः सदस्यता विवाद हो । पार्षदले महासंघ नेतृत्व चुन्न, छान्न पाउने भएकाले पार्षद बन्न र संख्या बढाउन बिनापहिचान सदस्यता बाँड्ने प्रचलन बढेको छ । त्यसैको विरोधमा युनियनले धर्ना बस्नेदेखि तालाबन्दीसम्म गरेको हो । म अध्यक्षमा निर्वाचित भएँ भने महासंघको चुनाव आउन एक वर्ष बाँकी रहँदै नयाँ सदस्यता बन्द गर्छु । साथै नयाँ सदस्य दिँदा, नविकरण गर्दा क्रियाशील पत्रकार हो, होइन भनेर परीक्षण गर्छु । फर्जी सदस्यता वितरणलाई पूर्णतया निरुत्साहित तुल्याउँछु ।

भनेपछि मासु पसले र तरकारी पसलेसम्मले महासंघको सदस्यता पाउने अवस्थाको अन्त्य गर्नुहुन्छ ?

पार्षदबाट भन्दा पनि साधारण सदस्यबाटै महासंघको नेतृत्व चुन्ने प्रावधान बनाउनु पर्छ । नयाँ सदस्यता वितरण गर्दा, नवीकरण गर्दा सार्वजनिक सुनुवाइको माध्यमबाट सदस्यता वितरण गरियो भने महासंघका उमेदवारलाई भोट हाल्न, पार्षद बन्नकै निम्ती सदस्यता वितरण गर्ने र सदस्य बन्ने परिपाटीको अन्त्य हुन्छ ।