काठमाडौं । पाकिस्तानमा मिसाइल कार्यक्रमको सुरुवात १९८० को दशकमा सुरु भएको थियो । भारतको मिसाइल कार्यक्रमको तुलनामा पाकिस्तानले कयौं मिसाइल बनाएको छ । दुई देशबीचको तिक्तता बढेसँगै पाकिस्तानले उत्तर कोरिया, ईरान र चीनको सहयोगमा कयौं मिसाइल परीक्षण गरेको बीबीसीमा प्रकाशित समाचारमा उल्लेख छ । 

कस्ता छन् पाकिस्तानी मिसाइल
 

१ 
पाकिस्तानको पहिलो मिसाइल हो हत्फ १ । यो कम दूरीमा आक्रमण गर्न सक्ने ब्यालेष्टिक मिसाइल हो । ७० देखि एक सय किलोमिटर मार हान्न सक्ने क्षमता भएको यसले पाँच क्वीन्टलसम्म बिष्फोटक पदार्थ बोक्न सक्छ । सन् १९८९ मा हत्फ बनाउने घोषणा गरेको पाकिस्तानले सफल परीक्षणपछि सन् १९९२ मा यसलाई पाक सेनामा सामेल गरेको थियो । 

 २ 
 

अब्दालीको नामले पनि चिनिने हत्फ २ अढाईदेखि साढे चार क्वीन्टल विष्फोटक पदार्थसहित एक सय ८० देखि दुई सय किलोमिटरसम्म आक्रमण गर्न सक्दछ । यसलाई सन् २००५ मा पाकिस्तानी सेनामा सामेल गराइएको थियो । साढे ६ मिटर लम्बाई भएको यो मिसाइललाई सन् २०१३ मा ओसारपसारमा सजिलो रहेको दावी गरिएको थियो । 

३
गजनवीका नामले चिनिने हत्फ ३ छोटो दूरीको ब्यालेस्टिक मिसाइल हो । २९० किलोमीटरसम्म आक्रमण गर्न सक्ने यो मिसाइलले ७०० किलोग्रामसम्म विस्फोटक पदार्थ लैजान सक्दछ । १९८७ मा निर्माण सुरु भएर परीक्षणपछि यसलाई २००४ मा सेनामा सामेल गरिएको थियो ।

४
७५० किलोमिटरसम्म निशाना बनाउन सक्ने यो ब्यालेस्टिक मिसाइल एक हजार किलोग्रामसम्म विस्फोटक आफुसँग लैजान सक्षम छ । यसको निर्माण १९९३ मा सुरु भएर १९९७ मा परीक्षण गरिएको थियो । त्यसपछि यसको सार्वजनिक प्रदर्शन १९९९ मा गरिएको थियो । २००३. मा सेनाको हिस्सा भएको यो मिसाइल १२ मिटर लामो र एक मिटर गोलो छ । 

५
 

मध्यम दूरीको गौरी नामले चिनिने ब्यालेष्टिक मिसाइल हत्फ ५ को मार हान्न सक्ने क्षमता १२५० देखि १५०० किलोमिटर रहेको छ । यसले आफुसँग ७०० किलोग्रामसम्म विस्फोटक लैजान सक्दछ  । यसलाई पाकिस्तान, उत्तर कोरिया र ईरान मिलेर १९८० मा बनाउन सुरु गरेका हुन् । १९९८ मा यसको सफल परीक्षण् पछि २००३ मा पाकिस्तानी सेनाको जिम्मा लगाइएको थियो ।  

६
 

मध्यम दूरीको ब्यालेस्टिक मिसाइल हत्फ ६ को मार हान्न सक्ने क्षमता १५०० देखि २००० किलोमिटर रहेको छ । ७०० किलो विस्फोटक पदार्थ बोक्न सक्ने भनिएको यो मिसाइलको क्षमता बृद्धि गरेर १२३० किलोसम्म विकसित गरिसकिएको दावी गरिन्छ । यसको लम्बार्ई १७.२ मिटर र गोलाई १.४ मिटर छ । यसको पहिलो प्रदर्शन मार्च २००० मा गरिएको थियो । पाकिस्तानले यसको निशाना शतप्रतिशत निर्धारित स्थानमा लाग्ने दावी गरेको छ । 

७
 

बाबर क्रुज मिसाइल भनिने हत्फ ७ लाई पारम्परिक तथा परमाणु हथियार लैजानमा सक्षम मानिएको छ । यसले ३५० देखि ७०० किलोमिटरसम्म मार हान्न सक्दछ । भारतको क्रुज मिसाइल कार्यक्रमको जवाफ दिन १९९० मा यसको निर्माण सुरु गरिएको थियो । ४५० किलोसम्म विस्फोटक लैजानसक्ने यस मिसाइललाई २०१० मा सेनाको हिस्सा बनाइएको थियो । 
 

८
 

३५० किलोमिटरभन्दा बढीसम्म मार हान्न सक्ने यो मिसाइल लड़ाकू क्षमताको छ । यसले कम उचाईमापनि कुशलतापूर्वक आक्रमण गर्न सक्ने बताइएको छ । योपनि पारम्परिक र परमाणु हथियार आफुसँग लैजान सक्दछ । 

९
 

जमिनबाट जमिनमा मार हान्न सक्षम यो मिसाइल परमाणु हथियारलाई पनि सँगै लैजान सक्दछ । ६० किलोमिटरको दूरीसम्म आक्रमण गर्न सक्ने यसको सफल परीक्षण पहिलो पटक अप्रिल २०११ मा गरिएको थियो । यो एन्टी मिसाइल डिफेन्स सिस्टमलाईपनि  मात दिन सक्षम रहेको बताईन्छ । 

शाहिन ३
यो मध्यम दूरीसम्म मार हान्न ब्यालेस्टिक मिसाइल हो । यसको मारक क्षमता २७५० किलोमिटर छ । यसले परमाणु र पारम्परिक हतियार आफुसँग लैजान सक्छ । यसलाई पहिलो पटक २०१६ मा सेनाको परेडमा प्रदर्शन गरिएको थियो । २०१५ मा यसको सफल परीक्षण गरिएको थियो । 
 

अबाबिल
यो जमिनबाट जमिनमा २२०० किलोमिटरसम्म मार हान्न सक्षम छ । जनवरी २०१७ मा यसको पहिलो सफल परीक्षण भएको थियो । पाकिस्तानी सेनाले यो परमाणु हतियार लैजान सक्षम रहेको र एक साथ धेरै पटक आक्रमण गर्न सक्ने दावी गरेको छ ।