रङ्गमञ्च हुँदै सेतो पर्दाको यात्रा तय गर्ने अभिनेत्री हुन्, सिर्जना सुब्बा । मण्डला थिएटरमा दर्जनौं नाटकमा अभिनय तथा निर्देशन गरिसकेकी उनी अहिले रजतपटमा पनि सक्रिय छिन् । उनले यो वर्ष सर्वोत्कृष्ट हिरोइनतर्फ इनास, कामनालगायतका अवार्ड हात पारिन् । ‘डाइङ क्यान्डल’बाट उनले अवार्ड जिते पनि यो चलचित्रले बक्स अफिसमा भने राम्रो उपस्थिति देखाउन सकेको थिएन । त्यसैले उनी चलचित्र हलमा चल्दैमा राम्रो र नचल्दैमा नराम्रो नहुने धारणा राख्छिन् । कस्ता चलचित्रलाई राम्रो भन्ने ? नेपालका चलचित्र अवार्डप्रति विश्वासगर्न सकिन्छ कि सकिँदैन ?आदि विषयमा केन्द्रित रहेर सिर्जना सुब्बासँग बाह्रखरीका नरेश फुयाँलले गरेको कुराकानीः  

यो वर्ष अवार्डको पाइरहनु भएको छ, कसरी पाइँदोरहेछ अवार्ड ?
त्यो त मलाई पनि थाहा छैन । नेपालमा चलचित्रसम्बन्धी अवार्ड पनि धेरै छन् । कहाँ नोमिनेशनमा परिहरहेको हुन्छ, त्यो पनि सबै थाहा हुँदैन । समाचारमा आएपछि मात्रै पो थाहा पाइरहेको हुन्छ । अवार्ड दिने धेरै संस्था तथा मान्छेलाई पनि चिन्दिन । 

अवार्ड दिने मान्छे वा संस्थालाई कलाकारले चिन्न जरुरी छ र ?
मलाई साथीहरुले तँ आफ्नो काम बाहेकको क्षेत्रको मान्छेलाई चिन्दिनस् भनेर गाली पनि गर्छन् । आफ्नो काममा मेहनत गर्ने तर अरुको बारेमा खासै चासो नराख्ने गरेकाले पनि त्यसो भनेका होलान् । कलाकारको काम अभिनय गर्ने हो, अवार्ड दिने व्यक्ति र संस्था खोज्दै हिँड्ने होइन जस्तो लाग्छ । 

नेपालमा अवार्डका लागि भनसुन गर्नुपर्छ भन्छन्, हो ?
मैले पनि यो कुरा सुनेको छु । यदि यसमा सत्यता छ भने यो पक्कै पनि राम्रो होइन । यस्तै कुराहरुले पनि होला सायद मलाई पनि अवार्डमा त्यति धेरै विश्वास लाग्दैन । अवार्ड पाउँदैमा मैले सबैलाई जितें, म जत्तिको कोही छैन भन्ने होइन र अवार्ड नपाउँदैमा सबै गुम्यो, मसँग केही क्षमता रहेनछ भन्ने पनि होइन । 
राम्रो काम गर्ने हो । आफूलाई दिइएको क्यारेक्टरमा भिजेर काम गर्ने हो । अवार्डका लागिभन्दा पनि दर्शकका लागि काम गर्ने हो । दर्शकको मन जित्न सकियो भने त्यो नै सबैभन्दा ठूलो अवार्ड हो । 

अवार्ड कलाकारको क्षमता मूल्यांकन गर्ने साधन होइन त्यसो भए ?
अवार्ड मात्रै चाहिँ कलाकारको क्षमता मूल्यांकन गर्ने माध्यम होइन । कलाकारको क्षमता मूल्यांकन गर्ने त दर्जनौं पक्षहरु हुन्छन् नि । 

त्यसो भए किन विश्वभर नै अवार्डकै आधारमा कलाकारको क्षमता र लोकप्रियता मापन गरिन्छ ?
हामीले हाम्रो चलचित्र उद्योगका मात्रै कमजोरी थाहा पाइरहेका छौं । बलिउड, हलिउड वा अन्य देशका चलचित्र नगरीका बारेमा त्यहाँको भित्री पाटो थाहा हुुँदैन । दर्शकलाई के थाहा, हलिउडमा पनि चिनजान र भनसुनकै आधारमा पो अवार्ड प्रभावित हुन्छ । 
अब्बल अभिनय नै अभिनेता वा अभिनेत्रीको कला क्षमताको मापन गर्ने मुख्य आधार हो अवार्ड होइन भन्ने लाग्छ । त्यही भएर म त अवार्ड पाए पनि ठिकै छ नपाए पनि ठिकै छ भन्छु । 

तपाईंले भने अनुसार बक्स अफिस रिपोर्ट राम्रो हुँदैमा चलचित्र राम्रो हुँदैन ?
हामी खास कुरा के हो नबुझी हल्लाको पछि लाग्छौं । कसैले कागले कान लग्यो भन्यो भने छाम्नतर्फ नलागेर कागको पछि दौडिन्छौं । 

चलचित्र रमाइलो मात्रै होइन । यसले सन्देश र शिक्षा पनि दिन्छ भन्ने बुझ्दैनौं । त्यही भएर त होला कलाकारलाई गहना भनिन्छ । कलाकार राज्यका गहना भनिएकोमा हाम्रा साथीहरु ठट्टा गर्छन्, ‘गहना मन लागुन्जेल लगाउने रहर पुगेको दिन फुकालेर फाल्दिने’ । कति चलचित्रले राम्रो व्यापार गरेका छन् नेपालमै पनि । नयाँ नयाँ रेकर्ड बनायो भनेर भनिरहेका छौं, के ती चलचित्र राम्रा हुन् ? निर्भिक भएर कलम चलाउने समीक्षकहरुले ती चलचित्रलाई राम्रो भनेर लेखेका छन् । यसबाट पनि पुष्टि हुन्छ नि बक्स अफिस रिपोर्ट नै चलचित्रको मापक होइन । 

त्यसो भए राम्रा चलचित्र किन चल्दैनन् ?
मैले अगाडि पनि केही प्रसंग उठाइसकेको छु । रमाइलोका लागि मात्रै चलचित्र हेर्ने हाम्रो बानी छ । आर्ट मुभीको संस्कृति निर्माणदेखि हेर्नेसम्ममा बानी बसिसकेको छैन ।

अर्को पक्ष मलाई त यस्तो लाग्छ नेपालमा सबैभन्दा ठूलो राजनीति चलचित्र उद्योगमा हुन्छ । चलचित्र बनाउन गाह्रो त्यो भन्दा पनि लगाउन गाह्रो । नयाँ नयाँ प्रोडुसर त पागल हुन्छ । यो अवस्थामा सुधार नभएसम्म राम्रा चलचित्र व्यावसायिक रुपमा सफल हुँदैनन् । 

तपाईंले जति पनि अवार्ड पाइरहनुभएको छ, त्यो सबै ‘डाइङ क्यान्डल’ बाट छ । यो चलचित्र पनि चलेन । कारण आर्ट मुभी हुनु नै हो ?
हो । जहिलेसम्म चलचित्र शिक्षा, अभिप्रेरणाका लागि पनि हो भन्ने बुझाइ आम दर्शकमा आउँदैन, त्यो समयसम्म आर्ट मुभीले राम्रो व्यवसाय गर्दैनन् । नचल्दैमा ‘डाइङ क्यान्डल’ नराम्रो र चल्दैमा ‘छक्का पञ्जा’ राम्रो भन्ने होइन । अर्को कुरा यहाँ यस्ता चलचित्र हलमा चलाउनै गाह्रो छ । 

तपाईंले वर्कसपबाट छोडेर हिँड्न लागेको चलचित्र हो नि हैन ?
तपाईंले पाउनु भएको सूचना सत्य हो । कथा, पात्र र तीनले गर्नुपर्ने अभिनयमा तालमेल मिलेन जस्तो लागेर मैले चलचित्र नै छोड्न लागेको थिएँ । परिवेश अनुसारको लवज र चालचलन हुनुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता थियो । कतिपय कुरामा सुधार पनि गरियो । केही कुरा अझै पनि खड्किन्छ । 

कथा मन नपरेर त होइन ?
त्यस्तो होइन । पुरुष पात्रभए पनि यो चलचित्रमा महिलाको सोलो रोल जस्तै छ । चलचित्रमा दिदीको रोल जुन छ, त्यसमै पूरैचलचित्र घुमेको छ । दिदीको क्यारेक्टर सफल भए चलचित्र सफल हुने नभए असफल हुने देखिन्छ । यस्तो कथा भएको चलचित्र त थोरै मात्रै बन्छ । यस्तो कथामा अभिनय गर्ने कलाकार त भाग्यमानी हो भन्ने लाग्छ । यसर्थ म यो भाग्यमानी कलाकार पनि हो । 

यस्ता चलचित्र बजार अभावका कारण पनि नेपालमा बन्दैनन् । भारतमा हो भने केही संख्यामा बन्छन् । नेपालमा बसेर यस्तो चलचित्रमा अभिनय गर्न पाउनु आफैंमा ठूलो कुरा हो । 

समकालीनहरुका तुलनामा तपाईंका चलचित्र निकै कम छन्, किन ?
म कमै चलचित्र गर्छु । धेरै गरेर नराम्रो गर्नुभन्दा भन्दा थोरैगर्नु राम्रो हो भन्ने मेरो मान्यता छ । वर्षमा दुईटाभन्दा धेरै चलचित्रमा काम गर्दिन । 

अफर नै नआएर त हैन ?
तपाईंले भन्नु भएको कुरामा पनि केही सत्यता छ । अरु अभिनेत्रीहरुलाई जति अफर आउँछ, त्यो मलाई आउँदैन होला । तर आउँदै नआउने पनि होइन । धेरै स्क्रिप्ट नै चित्त बुझ्दैन । त्यसैले पनि खेल्दिन । अर्को कुरा पत्रकारहरुले हामी आर्ट मुभीमा मात्रै काम गर्ने कलाकार हौं भन्ने छापा बसाइदिनुभएको छ । यसकारण पनि धेरै त हामीसामु यसले बजारमा अहिले चलिरहेका जस्ता चलचित्रमा अभिनय गर्दिन भनेर आइपुग्नुहुन्न ।

अर्को पक्ष, हाम्रा निर्देशक, निर्माता र पत्रकारहरुमा हिरोइनको बुझाइ फरक छ । हिरोइन भनेको ग्ल्यामरस नै हुनुपर्छ भन्ने छ । यसले पनि एकहदसम्म काम गरिरहेको छ । 

तपाईंको बुझाइमा चाहिँ हिरोइन भनेको के हो त ?
ग्ल्यामरस मात्रै हेरोइन होइन । सबैभन्दा ठूलो कुरा त अब्बल अभिनय हो ।  यहाँ केटाहरुले ६० वर्ष पुग्दा पनि हिरो भएर खेल्दा हुन्छ । तर ३० वर्ष कटेपछि हिरोइनलाई ‘आमाको रोल त होला नि अब’ भनिन्छ । 

यो अवस्थाको अन्त्य कसरी हुन्छ ?
चलचित्रको कथा, निर्देशक र प्रोडुसरमा नै अहिलेको बुझाइभन्दा फरक हुनुपर्छ । चलचित्र रमाइलो मात्रै होइन कथा र अभिनय हो भन्ने सोचको विकास हुनुपर्छ । मलाई त यस्तो पनि लाग्छ,महिला कथाकार, निर्देशक, प्रोडुसर र पत्रकार पनि आउनुपर्छ अनि मात्रै विस्तारै पुरानो सोचमा परिवर्तन आउँछ । 

तपाईंले भनेजस्तै महिला निदेर्शक, निर्माता र पत्रकारको संख्या ठूलै छ नि अहिले तर तपाईंले भनेजस्तो त भैरहेको छैन ?
यो विस्तारै परिवर्तन हुने कुरा हो । बजारले पनि गाइड गर्छ । त्यसैले सोचमा परिवर्तन आउन पनि समय लाग्छ । यहाँ नायकले १७ लाख पारिश्रमिक माग्दा कसैले केही भन्दैन तर नायिकाले ५ लाख रुपैयाँ माग्यो भने त्यत्रो ! भनेर चकित हुनेहरु छन् । पुरुषप्रधान समाज भएकाले पनि यस्तो भएको हो । पुरुषकै पछाडि कथा घुम्छ । पुरुषले भट्टीमा मातेर हिँड्दा पनि त्यही कलाकार, एक्सन गर्ने पनि त्यही कलाकार अनि कमेडी र गम्भीर कथामा पनि एउटै कलाकारलाई खेलाउँदा वाह ! भन्ने हाम्रो समाज छ । तर महिला त मुस्किलले ३–४ सिनमा सहयोगी पात्रका रुपमा मात्रै देखिने हुन् । महिलालाई पनि केन्द्रमा राखेर कथा लेख्न थालेपछि मात्रै बल्ल कलाको सम्मान हुन्छ । अभिनयको सम्मान हुन्छ ।