काठमाडौं । ०७२ वैशाख १२ र २९ गतेको विनासकारी भूकम्पले सिन्धुपाल्चोक क्षतविक्षत बनायो । भूकम्पको तीन वर्ष बित्न लाग्दा पनि सिन्धुपाल्चोकमा पुनर्निर्माणले गति लिनसकेको छैन । विशेषगरी सरकारी अनुदान वितरण र बीचबीचका चुनावी चटारोले पुनर्निर्माण ओझेल परेको चर्चा भइरहँदा नायिका श्वेता खड्काले निर्माण थालेको माझी–बस्ती निर्माणको कार्य पनि सुस्त हुन पुगेको छ ।

गत जेठको अन्तिम साता निर्माण शिलान्यास गरी काम थालेको भए पनि ९ चैतसम्म आधाआधी काममात्रै पूरा भएको खड्का बताउँछिन् ।

जनशक्तिको चरम अभाव
बाटो, शौचालय, खानेपानी, मनोरञ्जनयुक्त हल, बाल उद्यानसहितको सामुदायिक बस्ती जिल्लाकै पहिलो र नमुना बस्ती भएको दाबी श्वेताको छ । त्यसो त अभिनयकी दुनियाँमा रहेकी नायिका खड्काले आफैँले बस्ती बनाउने सोच बनाएकी थिइनन् ।

पति श्रीकृष्ण श्रेष्ठको निधनको घाउ खाटा बसाउँदै गरेकी नायिका खड्काले दीन–हीन माझी बस्तीको दुर्दशा सुनेपछि सामुदायिक बस्ती बनाउने निधो गरेकी हुन् । र, बस्ती शिलान्यास गरी सिन्धु क्रियटिभलाई निर्माणको ठेक्का पनि दिइन् । 

तर, कामदार अभाव र आर्थिक अभाव झाँगिदै गएपछि बस्ती समयमै निर्माण सम्पन्न हुन नसकेको उनको दुखेसो छ । 
इन्द्रावतीको किनारमा चर्को धूप र चरम अभावमा सामान्य त्रिपालमुनि जीवन गुजारा गरिरहेका पीडितको बस्तीमा हुर्किएका कोही घर बस्दैनन् । कोही वैदेशिक रोजगारी, कोही

मजदूरीका लागि सहर पसेका छन् । त्यसैले पनि निर्माणमा सुस्तता आएको उनको ठहर छ ।

“बूढापाका मात्रै गाउँमा बस्छन्, उनीहरूको सहयोगमा मात्रै घर बन्ने अवस्था छैन,” उनी बताउँछिन् । श्वेता–श्री फाउन्डेशनले बस्ती बनाउन त्यहीँका केही कामदारलाई कर्मी तालिम पनि दियो । पीडितहरूको प्रतिनिधित्व रहेको समिति, भू–व्यवस्थापन, नापनक्साको काम, जिल्ला पुनर्निर्माण प्राधिकरणबाट सिफारिस आदि ल्याउँदा निर्माण कार्यमा ढिलासुस्ती देखिएको श्वेता स्वीकार्छिन् ।

पछिल्लो समय निर्माणको जिम्मा लिएको ठेकेदारले तराईबाट ४० कामदार झिकाएको छ । र, बस्ती निर्माणले गति लिएको उनको भनाइ छ ।

सरकारी ढिलासुस्ती पुनर्निर्माणमा बाधक
सरकारी ढिलासुस्तीको चपेटामा भूकम्पपीडितमात्रै होइन, श्वेता खड्का पनि परेकी छिन् । कहिले चुनावको बहाना त कहिले बैंकमा पैसा नभएको समस्या देखाएर भूकम्पपीडितको खातामा पैसा नआएकाले पुनर्निर्माण रोकिएको उनको भनाइ छ ।

“हामी त परियोजना डेभलपरमात्रै हौँ,” खड्का बताउँछिन्, “बस्ती बनाउन हामीले कुनै क्याम्पेन गरेका छैनौँ ।”

उनले सरकारले दिने भनेको अनुदानसमेत नपाएकाले सामूहिक जमानीको ऋण परको कुरा भएको तर्क गरिन् । यद्यपि सरकारी अनुदान र ऋण सहायता र केही सहयोग जुटाएर एकीकृत बस्ती बनाउने लक्ष्यका साथ फाउन्डेसनले काम थालेको हो ।

तर, सरकारी उदासिनताकै कारण बस्ती बनाउन समस्या भएको उनको तर्क छ ।

केही समयदेखि भने बस्ती निर्माणले गति लिएको उनी बताउँछिन् । “लक्ष्मी तामाङको सहयोगमा स्वीस संस्थामार्फत चवन्नै घरलाई पुग्ने ४० लाख बराबरको जस्तापाता र अन्य सहयोग पाएका छौँ,” उनले भनिन्, “४५ वटा घरको डीपीसी तहको काम पूरा भएको भने केही घरमा पर्खालसँगै झ्यालढोकाको काम भइरहेको छ ।”

जेठ २० मा हस्तान्तरण 
माझी–बस्ती कहिले हस्तान्तरण हुन्छ ? अहिले श्वेताले बढीजसो झेल्ने प्रश्न हो यो । उनी भन्छिन्– जेठ २०को डेडलाइन तोकेको छु । र, तयारी त्यही किसिमको छ ।
तर पनि बस्ती बनाउन सहज छैन । चर्को धूपका कारण कामदार लामो समय खट्ने अवस्थामा छैनन् एकातिर भने अर्कोतिर कच्चीबाटोका कारण ढुवानीमा समस्या भइरहेको छ । त्यस्तै काठपात अभावले झ्यालढोका बनाउन नसकेको दुःखेसो गर्छन् ठेकेदार ।

होमस्टेको अवधारणा
बस्ती त जसोतसो बन्ला, त्यसलाई कसरी दीगो बनाउने, टिकाइराख्ने ? उनले यस प्रश्नको समेत निरूपण गरिसकेकी छन् । त्यसका लागि उनले बस्तीलाई होमस्टे बनाउने लक्ष्य राखेकी छन् । र, बस्ती निर्माण सम्पन्न भएपछि आयआर्जनको काममा लगाउनेबारे सोचेकी छन् स्वेताले ।
“होमस्टेका लागि विभिन्न गैह्रसरकारी संघसंस्थासँग प्रस्ताव गरेकी छु,” उनले भनिन् ।