काष्ठमण्डप पुनर्निर्माणका लागि अभियानको आयोजनामा मंगलवार साँझ भूकम्पमा मारिएकाहरूको आत्माको शान्ति तथा काष्ठमण्डपको शीघ्र पुनर्निर्माणको कामना गरी १०८ दीप प्रज्ज्वलन गरिएको छ ।
दीप प्रज्ज्वलनभन्दा पहिले आयोजित पत्रकार भेटघाटमा अभियानका तर्फबाट वितरण गरिएको प्रेस विज्ञप्तिमा काठमण्डपको पुनर्निर्माण कार्य सुरु हुन नसकेकोमा निराशा र चिन्ता प्रकट गरिएको छ ।
गत वर्ष अभियानले काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण कार्यको पुनर्निर्माणमा अगुवाइ गर्ने राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण, पुरातत्व विभाग, काठमाडौं महानगरपालिका र काठमण्डप पुनर्निर्माण प्राधिकरणबीच सहमति भएको स्मरण गर्दै विज्ञप्तिमा लेखिएको छ – ’पुनर्निर्माण अनुष्ठान सुरु गर्न लागेकै बेला हामीलाई काम गर्न दिइएन । काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण कार्य सुरु भएको वा अमूल्य अवशेषहरू तथा काष्ठ सामग्रीको संरक्षणसम्म पनि भएको भए हामीलाई पुनर्निर्माण अनुष्ठानमा संलग्न हुन नदिए पनि हामी यति निराश र चिन्तित हुने थिएनौ । काष्ठमण्डपप्रति सरकारका विभिन्न अंगको उदासीनताले हामीलाई निराश र चिन्तित बनाएको हो ।’
विज्ञप्तिमा लेखिएको छ – ‘हाम्रा लागि काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण सामान्य भौतिक संरचना निर्माणमात्र हैन । हामीले यसलाई नेपाल सभ्यताको ‘पुनर्जागरण अनुष्ठान‘ ठानेका छौँ ।‘
अभियानले काष्ठमण्डपको नक्सा तयार गर्ने कार्यमा पनि ‘फड्को मारेको’ दाबी पनि विज्ञप्तिमा गरिएको छ । ‘ सम्भवतः अहिलेसम्मका सबैभन्दा धेरै डिजाइन र नक्साको अधययन गर्नुका साथै व्यापक छलफल र विज्ञहरूको राय लिएर काष्ठमण्डपको नक्सालाई पूर्णता दिने प्रयास ग¥यौँ । यसक्रममा इन्जिनियरिङका साथै पुरातत्व, वास्तुकला, तन्त्र विद्या र स्थानीय सरोकारवाला समुदायका अगुवाहरूको पनि राय लिएका छौँ ।‘
यही क्रममा ९ वैशाखका दिन हामीले तयार गरेको डिजाइनको पहिलो ड्राफ्टमा सुझाव र सल्लाहका लागि केही प्रतिष्ठित विज्ञ तथा संस्कृतिविद्हरूसँग छलफल गरिएको पनि विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएको छ ।
अभियानका कार्यवाहक अध्यक्ष वैकुण्ठ मानन्धरद्वारा हस्ताक्षरित विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएको छ – ‘काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण विश्व सम्पदाको पुनर्निर्माण मापदण्डअनुरूप नेपालीकै श्रम, सीप र सम्पत्तिबाट होस् भन्ने हाम्रो मूल चाहना हो । यसैले नेपाली जनताको सहयोगमा समुदायको अगुवाइ र स्वामित्वमा काष्ठमण्डप (मरु सतः)को पुनर्निर्माण गर्न काष्ठमण्डप पुनर्निर्माणका लागि अभियानले जिम्मा लिन खोजेको हो । विश्व सम्पदा पुनर्निर्माणको मापदण्डअनुसार अरू कुनै निकायले पुनर्निर्माणको अगुवाइ गरेमा पनि हामी सहयोगका लागि तत्पर छौँ ।‘
विज्ञप्तिको अन्त्यमा काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण शीघ्र होस् भन्ने माग गर्दै उल्लेख गरिएको छ – ‘नेपाली श्रम, सीप र सम्पत्तिबाट बनेको यो दिव्य सम्पदाको पुनर्निर्माण गरेर संसार सामु हाम्रो सभ्यताको जीवन्तता पुनः पुष्टि गर्ने अवसर पनि हो यो । हामी संसारकै सामु सम्पदा पुनर्निर्माणको उदाहरण प्रस्तुत होस् नेपालबाट भन्ने चाहन्छौँ । भूकम्पपछिका तीन वर्ष हामीले काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण गर्न नसकेर खेर फालिसक्यौँ । अब काष्ठमण्डपको पुनर्निर्माण नरोकियोस् ।‘