काठमाडौं । बितेको १२ महिनामा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य १२ पटक नै बढेको छ । गत आर्थिक वर्षको भदौयता कुल १५ पटक मूल्य समायोजन गरिएकोमा ३ पटकमात्र मूल्य घटेको छ ।

२०७२ भदौ ३ गते प्रतिलिटर ९८ रुपैयाँ रहेको पेट्रोलको मूल्य २०७५ भदौ ४ गते आइपुग्दा १ सय ११ रुपैयाँ प्रतिलिटर पुगेको छ । नेपाल आयल निगमले त्यसयता २०७४ कात्तिक १६ गते, २०७४ फागुन २० गते र २०७५ असार ३ गतेमात्र समायोजन गर्ने क्रममा मूल्य घटाएको छ भने अन्य सबै समायोजनमा तेलको मूल्य बढेको छ । 

निगमले भने स्वतः सञ्चालित मूल्य संरचनाअनुरुप पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य समायोजन हुने गरेको बताएको छ । निगमले अपनाउने यो प्रणालीअनुसार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढ्दा सोहीअनुसार नेपालमा पनि मूल्य कायम हुनेगर्छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेल (बेन्ट क्रुड आयल)को मूल्य क्रमशः बढेका कारण नेपालमा पनि इन्धनको मूल्य बढेको निगमका निमित्त प्रबन्ध निर्देशक सुशीशल भट्टराईले बताए । यसका साथै अमेरिकी डलरको तुलनामा नेपाली मुद्रा अवमूल्यन हुँदै जाँदा निगमलाई थप आर्थिक भार परेको उनको दाबी छ । उनले भने, “कच्चा तेलको मूल्य र अमेरिकी डलर महँगो पर्दा हाम्रो डिपो प्राइस बढेर आएको छ । जसका कारण लागत बढेको हो ।”

अघिल्लो वर्ष भदौ ४ गते अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेल (बेन्ट क्रुड आयल)को मूल्य प्रतिव्यारेल साढे ५१ डलर रहेकोमा अहिले त्यो बढेर करिब ७२ रुपैयाँ पुगेको छ । त्यसैगरी, अघिल्लो वर्षको यही अवधिमा अमेरिकी डलरको विनिमयम दर १ सय ३ रुपैयाँ रहेकोमा अहिले १ सय १२ रुपैयाँको हाराहारीमा छ ।

यसैबीच, आइतबार पेट्रोलियम पदार्थमा फेरि मूल्यवृद्धि भएसँगै अहिले सबैको चासोको विषय ‘किन बढ्यो’ मा केन्द्रित रहेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेलको मूल्य स्थिर रहँदा नेपालमा भने नेपाल आयल निगमले पछिल्लो पटक हिजो (आइतबार) राति १२ बजेदेखि लागू हुनेगरी पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य बढाएको हो ।

पछिल्लो समय विनिमयमदर १ रुपैयाँ बढ्दा निगमलाई प्रतिमहिना करिब १५ करोड रुपैयाँ अतिरिक्त लागत पर्ने देखिएको निगमका निमित्त प्रबन्ध निर्देशक भट्टराईले बताए । यस अनुसार गत २ महिनाको अवधिमा अन्तर्राष्ट्रिय बजार मूल्य समान भए पनि निगमलाई महिनामा ६० करोड रुपैयाँ लाग थप भएको उनको दाबी छ ।

निगमले गरेको यो मूल्य समायोजन २ महिनापछि भएको हो । गत असार ३ गते निगमले पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य घटाएकोमा २ महिनापछि (आइतबार) फेरि समायोजन गरी मूल्य बढाएको हो ।

स्वतः सञ्चालित मूल्य संरचनाअनुरुप निगमले पेट्रोल, डिजेल मट्टीतेल र हवाई इन्धनको मूल्य बढाएको हो । नयाँ मूल्यसूचीअनुसार अब पेट्रोलको मूल्य लिटरमा १ रुपैयाँले बढेर १ सय ११ रुपैयाँ पुगेको छ भने डिजेल र मट्टितेलको मूल्य २–२ रुपैयाँले बढेर ९५ रुपैयाँ प्रतिलिटर पुगेको छ । 

यस्तै, आन्तरिक हवाई इन्धनमा प्रतिलिटर ४ रुपैयाँ ५० पैसा र अन्तर्राष्ट्रियतर्फको हवाई इन्धनमा प्रतिहजार लिटर ५० डलर बढाएको निगमले जनाएको छ । तेलको मूल्य बढ्दा खाना पकाउने एलपीजी ग्यासको मूल्य भने यथावत् राखिएको छ ।

मूल्य बढेपनि निगमलाई मासिक १५ करोड रुपैयाँ घाटा हुनेछ । निगमले अगस्ट १६ मा आईओसीबाट प्राप्त मूल्यसूची अनुसार १५ दिनमा निगमलाई २५ करोड रुपैयाँ घाटा हुने देखिएपछि निगमले मूल्य बढाएको हो ।

मूल्य समायोजन गर्दा निगमलाई पेट्रोलमा प्रतिलिटर ६५ पैसा नाफा, डिजेलमा प्रतिलिटर ७० पैसा घाटा छ भने ग्यासमा प्रतिसिलिन्डर २ सय ८० रुपैयाँ ६४ पैसा घाटा रहेको छ ।