काठमाडौं । लगानी गर्ने समय हुन पुगेको सानासाना गल्तीले भविष्यमा ठूलो नोक्सान पुर्याउन सक्छ । लगानी गर्दा भएको गल्तीले सम्पत्तिमा हुन सक्ने वृद्धिलाई रोक्न पनि सक्छ ।
पहिलो कुरा त लगानी गर्दा गरिने ढिलाइ सबैभन्दा ठूलो गल्ती हो । भ्याल्यु रिसर्चका प्रमुख कार्यकारी (सीईओ) धीरेन्द्र कुमार भन्छन्, ‘लगानी गर्न कहिल्यै ढिला नगर्नुस् । जुन दिनदेखि तपाईं काम सुरु गर्नुहुन्छ त्यही दिनदेखि नै आफ्नो प्रपर्टी म्यानेजमेन्ट गर्न सुरु गर्नुस् । र, सम्पत्ति बढाउने आकांक्षा राख्नुस् ।’ उनका अनुसार थोरै लगानीबाट काम आरम्भ गर्नु बुद्धिमानी हुन्छ । हरेक मान्छेलाई बचत गर्ने अधिकार हुन्छ । समयले कसैलाई पनि नपर्खने हुनाले लगानी तत्काल थाल्नुपर्ने कुमारको भनाइ छ । मान्छेहरु लगानीको मौका आउँदा पनि ‘पर्ख र हेर’को मानसिकता बनाउँछन् । यस्तो विचारले लगानीको अवसर गुम्ने डर बढाउँछ ।
आफ्नो हातमा नगद उतिविधि राख्नु आवश्यक हुँदैन । आकस्मिक कोष बनाएर त्यसमार्फत दैनिक र भैपरी आउने काम चलाउन सकिन्छ । बिर्सन के हुँदैन भने, जुन दिन तपाईं लगानी आरम्भ गर्नुहुन्छ त्यही दिनदेखि बचत गर्न पनि सुरु गर्नुपर्छ । तपाईंको एउटा नियमित आम्दानीको स्रोत छ भने आकस्मिक कोष तयार गर्न सहज हुन्छ । स्मरण राख्नुपर्छ, पहिला कमाइ–त्यसपछिमात्र खर्च । एउटा निश्चित रकम आकस्मिक कोषमा राख्नाले अचानक आइपर्ने काममा उपयोग गर्न सकिन्छ । यस्तो कोष जसले बनाएको छ, उसले विवेकपूर्ण ढंगमा खर्च गर्न पनि जानेको हुन्छ ।
निश्चित तथा स्थिर आम्दानी भएका मान्छेले कम ‘रिस्क’ बोकेर जिन्दगी अगाडि बढाइरहेका हुन्छन् । तर कहिलेकाही अवस्था यस्तो पनि आउन सक्छ, जुन बेला मुलुकमा मुद्रास्फीति हुन्छ । मुद्रास्फीतिको समयमा पैसाको मूल्य घट्छ । र, आकस्मिक कोषमा रहको रकम अपुग हुन जान्छ । यसकारण पनि सबै प्रकारका ‘इन्भेस्टमेन्ट टूल्स’ प्रयोग गर्नु लाभदायी हुन्छ ।
बीमा गर्नुको अर्थ यो होइन कि, तपाईंले लगानी पनि गर्नुभएको छ । लगानी र बीमा फरकफरक प्रडक्ट हुन् । यसलाई एकै ढंगमा हेर्नु र उस्तै परिस्थितिमा काम आउने वस्तु मान्नु गलत हुन जान्छ । भ्याल्यु रिसर्चका सीईओ कुमार भन्छन्, ‘बीमा तपाईंको वा तपाईंको परिवारका लागि हो । यसको लक्ष्य फरक हुन्छ । लगानी र बीमाको उद्देश्य पनि फरक हुन्छ । लगानीको उद्देश्य सक्रिय ढंगमा आर्जन गर्नु रहेको हुन्छ भने बीमाको उद्देश्य स्वास्थ्यसम्बन्धी अनिश्चितता र सुरक्षासँग जोडिएको हुन्छ ।’ लगानी गरेको यति समयपछि यति प्रतिफल आउँछ भन्ने कुरामा हामी पहिले नै स्पष्ट हुनुपर्छ ।
आकर्षक नारा दिने लगाी वा बीमाको पछि लाग्दा घाटा पनि हुन सक्छ । कुनै कम्पनीले आफ्नो कुनै पनि प्रडक्टलाई सर्वश्रेष्ठ भन्छ भने राम्ररी बुझ्नतिर लाग्नुपर्छ । भीडको पछि लागेर गरिएको लगानीले भविष्य अन्धकार बनाइदिन सक्छ । वर्तमानमा मान्छेहरु तत्काल प्रतिफल खोज्न थाल्छन् । अलिकति धैर्य पनि राख्दैनन् । यसले लगानी डुब्न सक्ने खतरा बढाइदिन्छ ।
पछिल्लो समय क्रेडिट कार्डजस्ता माध्यमले मान्छेलाई भविष्यमा हुने आम्दानी पहिल्यै खर्च गर्न उक्साइरहेको छ । यस्तो आदतले भविष्य नै अनिश्चित बन्न पुगेका उदाहरण थुप्रै छन् । केही समयपछि किने पनि हुने सामान अग्रिम खरिद गर्दा त्यसको असर अत्यावश्यक वस्तुको खरिदमा पर्न जान्छ । यसकारण पनि अत्यावश्यक वस्तु र नभए पनि हुने वस्तुको खरिदमा बढी ध्यान पु¥याउनु आवश्यक हुन्छ । तपाईं यदि घर किन्दै हुनुहुन्छ भने, त्यसमा हुने लगानीले भविष्यमा फाइदा हुन सक्छ । पहिलो कुरा त घर किनेपछि मासिक रुपमा वा आवधिक बुझाउनुपर्ने भाडा तिनुपर्दैन । यसबाट ठूलो खर्च जोगिन्छ । घर अत्यावश्यक वस्तुमध्येको एउटा र प्रमुख चीज हो । तर अन्य वस्तु खरिद गर्दा भने सोच्नु लाभदायी हुन्छ ।
इकोनोमिक टाइम्स टडकम
