– नरेश फुयाँल

उनको रहर थियो— पत्रकार बन्ने ।

आमाको रहर थियो— छोरो डक्टर नै बनोस् ।

आफ्नो चाहना एकातिर, आमाको चाहना अर्कैतिर । विद्रोह गर्ने कुरा भएन । केहीसीप नलागेपछि कसमस (विश्वकर्मा) त्रिचन्द्र कलेज भर्ना भए— विज्ञान लिएर । एकातिर मनले नखाएको विषय, अर्कातिर राजनीतिको थलो, त्रिचन्द्र ।

कहिल्यै राम्रो भएन पढाइ । कहिल्यै ध्यान दिएर पढेनन् । एकातिर रुचि नभएको विषय, अर्कातिर ७ वर्ष बूढानीलकण्ठको होस्टलबाट निस्किएर खुला आकाशमा विचरण गर्न पाएको स्वतन्त्रता । पिँजडाबाट निस्किएको सुगाजस्तै भएका थिए उनी । जस्तो मेहनत, उस्तै परिणाम । आईएसी उत्तीर्णै नै भएनन् ।

बुवा पत्रकार, समाजसेवी तथा राजनीतिज्ञ थिए । आफ्नै पत्रिका थियो उनको । नाम थियो ‘प्रेरणा’ । घरमा त्यसबेलाका पत्रकार, लेखक तथा राजनीतिज्ञहरूको जमघट भइरहन्थ्यो । त्यो माहोलले कसमसलाई पनि खिच्यो । पत्रपत्रिकामा उनको खुब दिलचस्पी बढ्यो । ब्रोडसिटमा ‘गोरखापत्र’ दैनिक र ‘राइजिङ नेपाल’ मात्रै थिए । ती पत्रिकाले मात्रै उनको सूचनाको भोक पूरा गर्दैनथे । उनी अमेरिकन लाइब्रेरी पुग्थे, जहाँ ‘हु इज हु’ इन्टरनेसनल ब्रोडसिट तथा म्यागेजिन पढ्न पाइन्थ्यो । ‘न्युयोर्क टाइम्स’, ‘न्युजविक’, ‘आउटलुक’ जस्ता पत्रिका उनको पहिलो रोजाइमा पर्थे ।

बुवा आफैं पत्रकार थिए । उनले छोराको रुचि बुझेका थिए । आईएससी उक्लिन नसकेपछि उनी आफैंले आरआर कलेज लगेर भर्ना गरिदिए, २०४३ मा । पञ्चायतविरोधी आन्दोलन चर्किएको समय थियो । विद्यार्थीहरू आन्दोलनमा होमिएका थिए । आन्दोलन दबाउन प्रहरी कलेजभित्रै आइपुग्थ्यो । निर्धारित समयमा पढाइ सकिँदैनथ्यो । त्रिभुवन विश्वविद्यालय आफ्नो क्यालेन्डरमा चल्दैनथ्यो । दुई वर्षको आईए सकिन तीन वर्ष लाग्यो । बीए पनि उस्तै ।

बीएमा सबैभन्दा धेरै नम्बर ल्याएर पत्रकारिताको गोल्ड मेडल पाए कसमसले । त्यतिबेलाका सञ्चार राज्यमन्त्री विजयकुमार गच्छदारको हातबाट उनले ‘गोपाल गोतामे स्मृति पदक’ पाए । एक तोला सुनको सिक्का थियो त्यो । अहिले पनि कसमससँग सुरक्षित छ त्यो पदक ।

‘प्रेरणा’ चार पृष्ठको साप्ताहिक पत्रिका थियो । कसमसका बुवा आफैंले निकालेको । दलित अगुवाका नाताले उनी त्यसमा दलितका विषयलाई प्राथमिकता दिन्थे । त्यसमै काम गर्न थालेका थिए कसमस ।

एकातिर बुवालाई सहयोग हुन्छ भन्ने थियो, अर्कातिर समाचारमा आफूलाई अभ्यस्त बनाउनु थियो । त्यहाँ उनले कम्पोज गर्न पनि सिकेका थिए । त्यहीँबाट उनको पत्रकारिताको यात्रा शुरु भयो । 

०४९ को एकदिन पार्टीमा श्याम गोयन्का र रवि गोयन्कासँग भेट भयो, जसले त्यही वर्ष ‘कान्तिपुर’ दैनिक ‘काठमान्डू पोस्ट’ शुरु गरेका थिए । उनीहरूले कसमसलाई सोधे, “के गर्दै छौ ?”

कसमसले भने, “यत्तिकै बसिरहेको छु ।”

सँगै रहेका कसमसका साथीले भनिदिए, “पत्रकारितामा ग्य्राजुएसन गरेर ‘प्रेरणा’मा बुवालाई सहयोग गरिरहेको छ ।”

श्याम र रविले भने, “त्यसो भए हाम्रो पत्रिकामा आऊ न त ।”

०४९ फागुन ७ गतेबाट ‘कान्तिपुर’ र ‘काठमान्डू पोस्ट’को प्रकाशन शुरु भयो । त्यही वर्षको चैत १९ गतेबाट कसमस कान्तिपुर प्रवेश गरे । त्यहाँबाट शुरु भयो व्यवासायिक पत्रकारितामा कसमसको यात्रा । ‘प्रेरणा’मा उनले गरेको पत्रकारिता त दलित अधिकारका लागि मिसनमात्रै थियो ।

मक्का मदिनामा पहिलो बाइलाइन

‘कान्तिपुर’मा आफ्नो पहिलो बाइलाइन स्टोरी कसमसलाई अहिले पनि याद छ । साउदी हज गर्न जाने नेपाली मुस्लिमको स्टोरी थियो त्यो । त्यो समय राजीतिक समाचारमात्रै समाचार हुन्, अरू त समाचार होइनन् भनेझैं गरिन्थ्यो । सामाजिक विषय त्यति धेरै प्राथमिकतामा पर्दैनथे ।

तर, उनले नेपाली मुस्लिम मक्का मदिना किन जान्छन्, जाँदा के हुन्छ र नजाँदा के हुन्छ, कसले दिन्छ मक्का मदिना जाने खर्च, पालो कसरी आउँछ भन्ने जस्ता प्रश्नको जवाफ खोज्दै फिचर लेखे । त्यसले उनको पहिलो बाइलइन पायो । त्यो समाचारले चर्चा पनि उत्तिकै पायो । कसमसले तारिफ पाए ।

फ्यासन र आर्टबाट उनी आफ्नो पत्रकारिताको व्यावसायिक दुनियाँमा प्रवेश गरे । उनलाई सम्झना छ, त्यो बला यी समाचारलाई निकै ‘लाइट’ रूपमा लिइन्थ्यो ।

काम गरेको ५ महिना भएको थियो । ‘कान्तिपुर’ र ‘काठमान्डू पोस्ट’ दुबैका सम्पादक थिए, योगेश उपाध्याय । उनले भने, “कसमस, तिमी त बूढानीलकण्ठ पढेको रै’छौ । अंग्रेजी कस्तो छ ?”

कसमसः राम्रै छ । 

योगेशः राम्रै भनेको अंग्रेजी राम्रो हो कि नेपाली ? 

कसमसः दुबै राम्रै छ ।

योगेशः ल !त्यसो भए भोलिबाट तिमी ‘काठमान्डू पोस्ट’मा काम गर । 

‘कान्तिपुर दैनिक’मा प्रवेश गरेका कसमसले त्यसपछि ‘काठमान्डू पोस्ट’मा समाचार लेख्न थाले ।

बाईबाई ‘काठमान्डू पोस्ट’

करिब तीन वर्ष काम गरेपछि ‘श्री सगरमाथा’ दैनिक र ‘एभरेस्ट हेराल्ड’ प्रकाशन हुने भए । ‘कान्तिपुर’बाट एउटा टिम नै त्यतातिर लाग्यो । त्यसमा कसमस पनि थिए । ‘श्री सगरमाथा’को सम्पादक तीर्थ कोइराला भए (अहिले उनी थाहाखबर.डट का सम्दादक छन्) । ‘एभरेस्ट हेराल्ड’ विजयकान्त कर्णले सम्पादन गर्थे । ‘एभरेस्ट हेराल्ड’मा कसमससँगै अजयभद्र खनाल, रम्येता लिम्बूलगायत थिए ।

करिब १४ महिना ‘एभरेस्ट हेराल्ड’ प्रकाशन हुँदा प्रतिस्पर्धा ‘काठमान्डू पोस्ट’सँग हुन्थ्यो । ‘कान्तिपुर’ र ‘काठमान्डू पोस्ट’मा हुँदा जे लेखे पनि पहिलो हुन्थ्यो । सरकारी पत्रिका ‘गोरखापत्र’ र ‘राइजिङ नेपाल’ त थिए तर ती सरकारी थिए । त्यसैले ‘एभरेस्ट हेराल्ड’को प्रतिस्पर्धा ‘काठमान्डू पोस्ट’ नै थियो ।

‘एभरेस्ट हेराल्ड’ छोडेपछि केही समय उनी व्यावसायिक पत्रकारिताबाट टाढा रहे । त्यो समय उनी नेपाल वातावरण पत्रकार समूहमा सक्रिय भए ।

व्यावसायिक पत्रकारिता नै गर्नुपर्छ भनेर केही साथीहरू जम्मा भए । प्रकाशन शुरु भयो– ‘पत्रिका सात दिने’ । नामजस्तै त्यसको आकार र विषय पनि भिन्नै थियो । ट्याब्लोइड आकारमा प्रकाशन हुने ‘पत्रिका सात दिने’ले गम्भीर खबर दिन्थ्यो । यस्तो प्रकृतिको त्यो नै पहिलो पत्रिका थियो । त्यसमा त्यो बेलाका राम्रा पत्रकारहरू थिए, जो त्यो पत्रिकाको आफैं मालिक पनि थिए । काम गर्नेमा कसमस, शिव गाउँले, अजयभद्र खनाल, गोपाल खनाल, राजाराम गौतम, माधव ढुंगेललगायत थिए ।

“आफैं केही गरौं न त भनेर तयारीबिनै शुरु गरिएको त्यो पत्रिकाले इन डेफ्थ स्टोरी प्रकाशन गथ्र्यो । आफैं–आफैंले खल्तीबाट पैसा निकालेर शुरु गरेको हुनाले त्यसलाई लामो समय प्रकाशन गर्न भने सकेनौं,” कसमस सुनाउँछन्, “तानतुन पारेर करिब १४ महिना निकालेपछि बन्द भयो । मलाई लाग्छ— साप्ताहिक ट्याब्लोइड कन्सेप्टमा त्यो पहिलो पत्रिका थियो । कन्टेन्टको हिसाबले त्यत्तिको पत्रिका अहिले छैन । समाज परिवर्तन गर्ने स्टोरी आउँथ्यो त्यसमा ।”

‘पत्रिका सात दिने’को लगानी डुब्यो । फेरि उनी सन् २००१ मा ‘कान्तिपुर’ पब्लिकेसन फर्किए । विजयकुमारको सम्पादकत्वका ‘नेपाल’ म्यागेजिन प्रकाशन शुरु भएको थियो । कसमस सहायक सम्पादकको जिम्मेवारीमा ‘नेपाल’ म्यागेजिन फर्किएका थिए । त्यसमा पनि उनको यात्रा १४ महिनाकै रह्यो ।

‘काठमान्डू पोस्ट’मा मान्छे चाहिएको थियो । पहिला त्यसमै काम गरेका कसमस शायद त्यसका लागि उपयुक्त पात्र थिए । समाचार संयोजकको जिम्मेवारी थियो । करिव डेढ वर्ष गरेपछि नेपाल वातावरण पत्रकार समाज (नेफेज) र नवेजिर्यनको एक्सचेन्ज प्रोगामअन्तर्गत उनी नर्वे गए । नर्वेजियन एक पत्रकार नेपाल आएर काम गरे । उनी नर्वे गएर ‘कमनसेन्स’ म्यागेजिनमा गएर काम गरे ।

“त्यहाँ म अंग्रेजीमा लेख्थें । नर्वेजियनमा ट्रान्सलेट भएर छापिन्थ्यो तर कस्तो छापिन्थ्यो, मलाई थाहै हुँदैनथ्यो, त्यो क्षण खुब रमाइलो लाग्छ,” कसमस भन्छन्, “त्यो बेला अन्तर्राष्ट्रिय स्ट्यान्डर्डको पत्रकारिता कस्तो हुन्छ भनेर पहिलोपटक मैले अनुभव गर्न पाएँ । खुब घुमियो त्यो बेला । युरो जोनका केही राष्ट्रसँगै उत्तरी नर्वेका धेरै ठाउँमा जाने मौका मिल्यो । त्यो बेलाको अनुभवलाई समेटेर पुस्तक नै लेख्ने रहर पनि लागेको हो तर लेखिनँ ।”

एक वर्षपछि फर्किएर आउँदा ‘काठमान्डू पोस्ट’मा सम्पादक परिवर्तनको समय थियो । सम्पादकका लागि द्वन्द्व चलिरहेको थियो । त्यो वातावरणमा काम गरेनन् उनले ।

‘काठमान्डू पोस्ट’ छोडेपछि उनी न्युज ब्युरो चिफका रूपमा ‘दी हिमालयन टाइम्स (टीएचटी)’ पुगे । डेढ वर्ष काम गरेपछि त्यहाँ पनि उनलाई काम गर्न मन लागेन । समाचार र सम्पादकीयमा प्रकाशकको हस्तक्षेप सहन नसकेपछि कसमसले ‘टीएचटी’लाई पनि बिदाइको हात हल्लाए ।

अमेरिकाको उडान

पत्रकारितामा लागेपछि सबैभन्दा धेरै ‘फ्रस्टेड’ भएको क्षणका रूपमा सम्झन्छन् कसमस त्यो समयलाई । “प्रकाशकको हस्तक्षेपबाट वाक्क भएर राजीनामा दिएको तीन पटकमा बल्ल स्वीकृत भएको थियो । त्यसको भोलिपल्ट मैले श्रीमतीलाई भनें— म अब अमेरिकातिर लागें ।”

श्रीमतीले सोधिन्, “किन जाने ? हिजोसम्म त जाने केही कुरै थिएन ।”

कसमसले भने, “हेरौं न अमेरिकाको लाइफ पनि कस्तो हुँदो रहेछ । सके पैसा कमाउँला, नसके पनि ठिकै छ ।”

सन् २००५ को जुनको महिना पत्रकारितालाई बिसाएर कसमस अमेरिकाका लागि वाइड बडी चढे ।

अमेरिकामा आम नेपालीले जे काम गर्थे, त्यही गरे कसमसले । रेस्टुराँदेखि सुपरमोर्कटसम्म । 

“पत्रकार मान्छे, शुरुमा काम गर्न निकै कठिन भयो । तर, बिस्तारै बानी पर्दै गयो,” कसमस भन्छन्, “न्युयोर्कको स्वतन्त्र जीवनशैली शायदै अन्त पाइन्छ होला । साँच्चौ रमाइलो गरें मैले त्यहाँको स्वतन्त्र जिन्दगी ।”

बस्ने मौका थुप्रै थिए । ग्रिनकार्ड अप्लाई गरेर बस्न सक्थे उनी । तर, अमेरिकाको जिन्दगी पुग्यो भन्ने लागिरहेको थियो । त्यही बेला अनमिनबाट उनलाई कम्युनिकेसन हेर्ने प्रस्ताव आयो ।

“पैसा कति हुन्छ ?”

“करिब एक लाख ।”

अमेरिकाबाट फर्किन्छु भनेर नेपाल आउने सोच बनाइरहेका बेला त्यो अफर उनका लागि राम्रो अवसर थियो । परिवारसँग बसेर नेपालकै मासिक एक लाख रुपैयाँ कमाइ हुन्छ भने किन नकार्नू ?

कसमस सन् २००६ मेमा नेपाल फर्किए ।

२००७ मा अनमिन नेपाल आयो । उनी त्यसमा आबद्ध भए । नेपालमा अनमिन आएदेखि फर्किएसम्म चार वर्ष काम गरे । पहिलो दुई वर्ष कम्युनिकेसन अफिसरका रूपमा काम गरेका कसमसले पछिल्ला दुई वर्ष प्रवक्ताका रूपमा काम गरे । यूएन मिसनमा नेपालीलाई प्रवक्ताको जिम्मेवारी दिएको त्यो पहिलो पटक थियो । अन्य देशमा यूएन मिसनमा जुन देशमा गएको मिसन हो, त्यही देशको व्यक्तिलाई प्रवक्ताको जिम्मेवारी दिइँदैनथ्यो ।

अनमिन फर्कियो । कसमस फुर्सदिला भए । बन्द भएको ‘नेफेज’को पत्रिका ‘हाकाहाकी’ र ‘फेस टु फेस’ पुनः प्रकाशनका लागि जुटे । अन्तर्राष्ट्रिय प्रोजेक्टका लागि प्रस्ताव प्रस्तुत गरे । प्रोजेक्ट आयो । ‘हाकाहाकी’ र ‘फेस टु फेस’ प्रकाशन पुनः शुरु भयो ।

सम्पादकको यात्रा

ठीक त्यही समय । मे १७, २०१२ को कुरा । मोबाइलमा इनकमिङ कलको घण्टी बज्यो । कल थियो— रिपब्लिक मिडियाका प्रकाशक विनोदराज ज्ञवालीका तर्फबाट कसैले गरेको ।

“तपाईंसँग भेट्नु छ,” उताको आवाज थियो ।

नेपाल बन्दको दिन थियो । कसमसले भने, “आज त बन्द छ । भोलि भेट्छु ।”

“होइन आजै भेटौं । म गाडी पठाइदिन्छु ।”

कसमस रिपब्लिक मिडिया पुगे । ‘नागरिक’ दैनिकका नारायण वाग्ले र ‘रिपब्लिका’का अमित ढकालले सम्पादकबाट राजीनामा दिइसकेका थिए । कसमसले ‘हिन्ट’ पाइसकेका थिए । सानो सर्कलमा हल्ला चलिसकेको थियो ।

प्रकाशकले भने, “...यस्तो यस्तो हो । सम्पादक हुन इच्छुक छौ भने सँगै काम गरौं ।”

कसमसका लागि त्यो राम्रो मौका थियो । हरेक पत्रकारले देखेको सम्पादक हुने सपना अन्ततः उनले पाएका थिए । उनले केही नसोची ‘ओके’ गरे ।

“मेरो एउटा बानी छ । हिजो कसले के गर्‍यो, कसले किन छाड्यो भन्दा पनि आज के छ र के गर्ने भन्ने म हेर्छु,” कसमस स्पष्ट पार्छन्, “मेरा लागि त्यो राम्रो अवसर थियो । मैले म तयार छु भनें ।”

प्रकाशकले ‘कहिलेदेखि आउँछौ ?’ सोधे ।

कसमसले ‘आजैबाट पनि काम गर्न तयार छु’ भने ।

उनले आफ्नै जन्मदिनका दिन सम्पादकको जिम्मेवारी पाए ।

प्रकाशक र सम्पादकको आ–आफ्नै रुचि हुन्छ । जुन दिन प्रकाशक र सम्पादकको सोचबीच कुरा मिल्दैन, वैचारिक द्वन्द्व शुरु हुन्छ ।

“जुन दिन प्रकाशकले सम्पादकीय स्वतन्त्रतामा आँच पुर्‍याउने काम गर्छन्, मलाई सह्य हुँदैन र रिजाइन गर्छु,” कसमस भन्छन्, “प्रकाशससँग कुरा नमिले पनि धेरै पत्रकार न्युजरुममा सेवा–सुविधाका लागि कम्प्रमाइज गरेर बसेको धेरै देखेको छु तर मेरो त्यो स्वभाव छैन । प्रकाशकसँग कुरा मिलेन, २०१४ अक्टोबरमा ‘रिपब्लिका’ छोडें ।”

यही प्रसंगमा कसमस एउटा समाचारसँग जोडिएको घटना सुनाउँछन्—

कुरा ‘काठमान्डू पोस्ट’मा छँदाकै हो । माओवादी द्वन्द्वको समय थियो । माओवादीको समाचार लेख्न सजिलो थिएन । किनकि भूमिगत माओवादीलाई स्रोत बनाउन कठिन थियो ।

कसमसले माओवादीको समाचारका लागि कृष्ण केसी र भीम गिरीलाई स्रोत बनाएका थिए । एकदिन ज्ञानेश्वरको स्कुलनजिकैको गल्लीभित्र पुगेपछि उनीहरू भेटिए ।

“एक्सक्लुसिभ समाचार लेखें । सम्पादकको नाम लिन्न मँ । तर त्यो समाचारको स्रोत को हो, कहाँ भेटिस् ? जस्ता प्रश्न गरेर मेरो स्रोत नै उजागर गर्ने प्रयास गर्नुभयो । मैले मतभेद जनाएँ,” कसमस भन्छन्, “त्यो समाचारबाट सम्पादकसँग मेरो सम्बन्ध चिसियो । समाचार पनि छापिएन । त्यो बेलाबाट चिसिएको उहासँगको मेरा सम्बन्ध कहिले पनि उस्तै छ । महिले मतभेद भएर पनि राजीनामा नदिएको त्योमात्रै हो ।”

० ० ०

‘रिपब्लिका’ छोडेपछि फेरि बन्द भएको ‘हाकाहाकी’ र ‘फेस टु फेस’ कसमसले निकाल्न थाले । अहिले अनलाइन भर्जनमा आउने ‘फेस टु फेस’ पनि उनी आफ्नै डिजाइन भएको बताउँछन् । अहिले उनी एनआरएको प्रोजेक्टमा कम्युनिकेसन अफिसरका रूपमा काम गरिरहेका छन् । 

अहिलेको पत्रकारिता 

आफूले शुरु गर्दाको पत्रकारिता र अहिलेको पत्रकारितामा कसमस आकास–जमिनको फरक देख्छन् । कपीको पानामा कलमले समाचार लेखेको सम्झिने कसमसलाई सम्पादकले पाँच पटकसम्म एउटै समाचार लेख्न लगाएर पनि ‘भएन’ भन्दै च्यातिदिएको सम्झना छ ।

“पाँच पटकसम्म स्टोरी रि–राइट गरेको याद छ मलाई । कपीमा समाचार लेखेर सम्पादकलाई देखाउन गयो, भएन भनेर ध्वार्रर च्यातिदिन्थे । यति रिस उठ्थ्यो ! यसलाई आज यही मारिदिऊँ जस्तो रिस उठ्थ्यो । तर, चुपचाप बसेर लेखिरहन्थें,” कसमस भन्छन् ।

सूचना अहिले जस्तो सर्वत्र सुलभ थिएन । सूचना लिन सजिलो थिएन । कार्यालय पुगेर कोसँग सूचना लिने ? अहिलेको जस्तो प्रवक्ता तोकिएका हुँदैनथे ।

ल्यान्डलाइन टेलिफोन त थियो तर त्यो पनि अहिलेको जस्तो सहज थिएन । भर्खर पञ्चायती व्यवस्था ढलेको थियो । पञ्चायतबाट प्रशिक्षित कर्मचारी पत्रकारसँग बोल्न हिच्किचाउँथे । सूचना खोस्नै कठिन थियो । त्यसैले निकै मेहनत गर्नुपथ्यो ।

त्यो बेलाको लगाव, लगन र मेहनत अहिलेका पत्रकारमा नदेखिएको कसमसको अनुभव छ । “हामी समाचारका लागि घटनास्थलमै पुग्थ्यौं तर अहिले पत्रकारले त्यति धेरै मेहनत गरे जस्तो लाग्दैन,” उनी भन्छन्, “धेरै हल्का समाचार आउने गरेको पाइन्छ । धेरै अनलाइनले आफ्नो कन्टेन्टको गुणस्तर उकास्नु पर्ने देखिन्छ ।”

सञ्चारगृहले कन्टेन्टमाथि लगानी नगरेको खुलेरै भन्छन् कमसम । ‘इन डेफ्थ’ स्टोरीका लागि सञ्चारगृहले लगानी नगरेका कारण कन्टेन्टमा समयअनुसार प्रगति नभएको उनले बताए ।

प्रकाशकले पत्रकारको क्षमता वृद्धि गरेको आजसम्म आफूले नदेखेको बताउने उनी बरु सञ्चारसँग सम्बन्धित अन्य संघसंस्थाले लगानी गरिरहेको भन्दै एनपीआई, खोपके, नेफेजलाई सम्झन्छन् ।

उनले पत्रकारिता शुरु गर्दा राजनीतिक समाचारलाई प्राथमिकता दिइन्थ्यो । सामाजिक विषय र कला साहित्यका समाचारले मुस्किलले भित्री पृष्ठमा स्थान पाउँथे । राजनीतिक रिपोर्टिङ गर्ने पत्रकारहरू अहंकार पालेर हिँड्थे । अहिले अवस्था फेरियो । राजनीतिक समाचारभन्दा अन्य समाचारले प्राथमिकता पाउँछन् ।

समाचारको लामो अनुभव सँगालेका कसमसले लामो समय सञ्चार क्षेत्रमा काम गरे । अहिले उनी पुनः सक्रिय पत्रकारितामै फर्किने तयारीमा छन् । मल्टिीमिडियाको फुल प्याकेजको कन्सेप्टमा कसमस www.kathmandupress.com आबद्ध हुँदैछन् । 

तस्बिरः सौरभ रानाभाट