आधा दर्जन नेपाली चलचित्रमा अभिनय गरिसकेकी नायिका सुरक्षा पन्त इन्जिनियरिङ पृष्ठभूमिबाट आएकी कलाकार हुन् । कला क्षेत्र अब्बल क्षेत्र भनेर इन्जिनियरिङ र अभिनयलाई सँगसँगै अगाडि बढाइरहेकी छिन् । सुरक्षा जिब्रो नचपाई बोल्ने स्पष्ट वक्ता पनि हुन् । नेपाली चलचित्रको अवस्था, सरकारले चलचित्र उद्योगलाई हेर्ने दृष्टिकोण, नायिकाहरुको भूमिका तथा पारिश्रमिक साथै उनको आउँदो चलचित्र ‘गोपी’मा केन्द्रित रहेका बाह्रखरीका नरेश फुयाँलले गरेको कुराकानीः

इन्जिनियरिङ पढेर कलाकारिता गरिरहनु भएको छ । कस्तो भइरहेको छ काम ?
न्यूनतम आवश्यकता पूरा हुँदै गएपछि विस्तारै आफ्नो क्षमता विस्तार गर्दै जान मन लाग्दोरहेछ । मानवीय स्वाभाव पनि हो यो । न्यूनतम आवश्कता पूरा भएपछि इच्छाहरु बढ्दै जान्छन् । त्यही भित्री चहनाले मैले इन्जिनियरिङ र कलाकारितालाई ‘मर्ज’ गरेर लगिरहेको छु । यसबाट धेरै नयाँ कुराहरु निस्किरहेका छन् । क्षमता अभिवृद्धिका लागि सहयोग गरिरहेको छ । 

सुरुमा परिवारले तपाईं कलाकारितामा आएको मन पराइरहेको थिएन । ६ वटा चलचित्र बजारमा आइसक्दा परिवारको धारणामा केही परिवर्तन आयो ?
पहिला सुरुमा कलाकारितामा प्रवेश नगरिदिए हुन्थ्यो भन्ने थियो । अहिले त्यस्तो अवस्था छैन । सपोर्ट नै गरिरहनु भएको छ । सपरिवार गए चलचित्र हेरिदिनुहुन्छ । चासो राख्नुहुन्छ । सुटिङमा छु भने ढिलो हुन्छ भन्यो भने बुझिदिनुु हुन्छ । 

पछिल्लो समय इन्जिनियरिङको पृष्ठभूमिबाट आएका व्यक्तिले मोडलिङ र कलाकारिताका राम्रो  प्रगति र चर्चा पाइरहेका छन् नि !
कोइन्सिडेन्ट जस्तो लाग्छ । यो केही पनि होइन । इन्जिनियरिङको विधाबाट आएको हुनाले ट्याग मात्रै लागेको हो । कलाकारिता क्षेत्रमा पनि पढेलेखेको मान्छे आउने चाह बढेको हो । वातावरण सिर्जना भएको हो । यो क्षेत्रमा पनि पढे लेखेको मान्छे आउनुपर्छ  भनेर दर्शकको चाह बढेको हो । शृंखला खतिवडालाई जसरी दर्शकले सपोर्ट गर्नुभएको छ । दर्शकले स्वीकार गर्नु नै भएको हो भनेर मैले बुझेकी छु । कलाकारिता क्षेत्रको प्रतिनिधित्व गर्ने व्यक्ति बौद्धिक क्षमता राम्रो भएको व्यक्ति भए हुन्थ्यो भन्ने दर्शकको चाहना हो । 

कहीँ ‘बिकेन’ भने बल्ल कलाकारितामा आउने हो भन्ने गरेको सुनिन्थ्यो । वास्तविकता के रहेछ ? 
समाजले क्रिएट गरेको ठूलो भ्रम रहेछ यो । कलाकारिता क्षेत्रलाई राम्रोसँग स्वीकार नगरिएको चाहिँ हो रहेछ । कला क्षेत्र यस्तो अब्बल क्षेत्र हो । यो पढ्दैमा र कसैले सिकाउँदैमा आउने कुरा होइन । प्रकृतिको बरदान हो । जुन केही व्यक्तिमा मात्रै हुन्छ । त्यसैले यो महत्वपूर्ण क्षेत्र हो भन्ने लाग्छ । 

क्षेत्र अब्बल हो, तर चलचित्र भने अब्बल बनेका छैनन् । कारण ?
क्षेत्र आफैँमा अब्बल हो । तर अधिकांश चलचित्र अब्बल बनेका छैनन् भन्ने कुरालाई म पूर्णतः अस्वीकार गर्न सक्तिन । राजनीतिलाई हामी नकार्छौं । किन ? कारण राजनीतिलाई प्ले गर्ने व्यक्ति खराब भएर हो । नेतृत्व गर्ने व्यक्तिले राजनीतिको मर्म र धर्म नबुझेर हो । कलाकारिता क्षेत्र आफैंमा राम्रो हो तर यसलाई प्ले गर्ने सही व्यक्ति मेरो विचारमा आइसकेको छैन । 

नेपाली चलचित्रको सबैभन्दा ठूलो कमजोरी के होला ? 
कलाकारिता क्षेत्रमा काम गर्ने व्यक्तिले नै कलाकारितालाई गम्भीर रुपमा नलिनु मुख्य कारण हो । बाहिरको व्यक्तिले यस्तो उस्तो भनेर आरोप लगाउनु फरक कुरा हो तर यहीँ काम गर्ने व्यक्तिले म एकदमै राम्रो क्षेत्रमा छु भनेर मनन् गर्न नसक्नु नै ठूलो कमजोरी हो । 

आधा दर्जन चलचित्रको अनुभवले के गरियो भने राम्रो चलचित्र बनाउन सकिन्छ जस्तो लाग्छ ? 
सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा चलचित्र माध्यम हो । चलचित्रको माध्उमबाट हामी कथा भन्न खोज्दैछौं भने सबैभन्दा पहिला कथा नै बलियो बनाउनुपर्छ भनेर निर्माता तथा निर्देशकले सोच्नुपर्छ । अरु कुरा त गौण हुन् । 

अब कुरा गरौं चलचित्र ‘गोपी’को । कस्तो बनेको छ ? 
कति कुरा त हलमा नआएसम्म भन्ने अधिकार पनि हामीमा हुँदैन । तर छोटोमा भन्दा कसैले सोच्दै नसोचेको कथामा पनि चलचित्र बनाउन सकिन्छ भनेर यो चलचित्र हेरेपछि देखिन्छ । सानो मौलिक कथालाई पनि चलचित्रमा भन्न सकिन्छ भन्ने यसले देखाउँछ । 

अहिले हास्यव्यङ्ग्यलाई लिएर चलचित्र बनाउने ट्रेन्ड नै छ । र त्यसैलाई रुचाइएको पनि छ । यस्तो अवास्थामा नितान्त सामाजिक सन्देश बोकेको चलचित्र बोकेको चलचित्र हो । सुन्दाखेरी साह्रै सामान्य कुरा हो देशमै बसेर केही गर्छु भन्ने युवाको कथा । यो कुरामा हो गर्नुपर्छ सबैले भन्छन् तर गम्भीर रुपमा लिँदैनन् । यो विषयलाई लिएर चलचित्र बनाउन सक्छु भनेर आँट्नु नै सबैभन्दा ठूलो इच्छाशक्ति हो । जे उद्देश्य लिएर बनाउन खोजिएको थियो चलचित्र, त्यो भिडियोमा देखाउन सकिएको छ । 

संघीय सरकारका मन्त्रीहरुसँगको भेटघाट गरिरहनु भएको छ, चलचित्रको विषयलाई लिएर । चलचित्रलाई कत्तिको बुझ्दारहेछन् ?
मलाई सुरुमा यो क्षेत्रमा आउँदा भित्रैदेखि के लागेको थियो भने चलचित्रलाई सरकारी क्षेत्रसँग जोड्न पाइन्छ कि पाइँदैन भन्ने लागेको थियो । सरकारी उच्च निकायले के भन्छ, बोर्डमा कस्तो व्यवस्था होला भन्ने चासो रहन्थ्यो । तर त्यस्ता कुनै पनि चलचित्रमा काम गर्ने अवसर मिलेन जसका कारण म आत्मविश्वासका साथ सरकारको ढोका ढक्ढक्याउँ । तर चलचित्र ‘गोपी’मार्फत सरकार र मन्त्रीसम्म पुग्ने अवसर जुटाइदियो । 

मन्त्रालय र मन्त्रीसम्म पुग्नु नै ठूलो कुरा रहेछ । म पहिलादेखि नै बोल्न मन पर्ने र केही गल्ती भइरहेको छ भने त्यसको प्रतिवाद गरिहाल्नुपर्ने मान्छे । तर आज मन्त्रालयसम्म पुगेर दुईचार कुरा राख्न पाइरहेको छु । त्यो नै ठूलो उपलब्धी हो भन्ने ठानिरहेको छु । 

मन्त्री र मन्त्रालयले चलचित्रलाई कतिको गम्भीर रुपमा लिएको पाउनु भयो ?
हामीले यस्तो यस्तो विषयमा चलचित्र बनाइरहेका छौं भनेर भन्छौं तर उहाँहरु अहिले आम रुपमा बनिरहेका ग्लसी फिल्मबारे चेतनशील हुनुहुन्छ तर हामीले बनाइरहेका खालका चलचित्रबारे उहाँहरुलाई थाह नै छैन । आत्माको भित्री तहसम्म पुगेर बुझ्दा उनीहरुलाई चेतना नै छैन । गम्भीर रुपमा नलिएको देख्दा दुःख लाग्यो । 

एकप्रकारको सहयोगको अपेक्षा राखेर कुरा गर्दा हुन्छ भनेर प्रतिबद्धता जनाउने तर ठोस कुरा नभन्ने देखियो । यसलाई हामीले पहिलो प्रयासका रुपमा लियौं । कुनै न कुनै पोइन्टमा पुगेर क्लिक हुनसक्छ उहाँहरुलाई । यस्तै अपेक्षा गरौं । 

चलचित्रको पब्लिसिटीका लागि मन्त्री तथा ठूला दलका नेता र प्रधानमन्त्रीहरुलाई नै चलचित्र हेराउन हलसम्म लैजाने चलन पछिल्लो समय बढेको छ । त्यसकै निरन्तरता त हैन ‘गोपी’ युनिटले मन्त्रीहरुलाई भेट्नु पनि ?
होइन । कनै पनि हालतमा हुँदै होइन । हामीले मन्त्री र मन्त्रालयको ढोका ढक्ढक्याएको होइन । ‘गोपी’को ट्रेलर हेरिसकेपछि श्रम मन्त्री गोकर्ण विष्टले स्वयम् हामीलाई बोलाउनु भएको हो । 
उहाँले बोलाएपछि हामीले नेपालको गम्भीर विषयलाई उठान गरेका चलचित्रलाई सरकारले कतिपय आफ्ना कार्यक्रममा यस्ता खालका चलचित्रलाई पनि राखोस् भन्ने हाम्रो आग्रह थियो । 

हामी नेपाली विदेशी चलचित्र मजाले हेर्छौं तर हाम्रा चलचित्र अरुले हेरिदिँदैनन् । कलाकारको नाताले कस्तो लाग्छ यो यथार्थको सामना गर्नुपर्दा ?
हामीले राम्रो चलचित्र बनाउन नसकेको कुरालाई नकार्न मिल्दैन । केही प्रगति पक्कै पनि भएको छ । तर गतिलो चलचित्र भने बन्न नसकेकै हो । मैले सीमित स्रोतलाई पनि यसको कारण हाे भन्नेसाेिचरहेकाे थिएँ । तर इच्छा शक्ति भएमा स्रोतको सीमितता नै सबैभन्दा ठूलो बाधक बन्छ जस्तो लाग्दैन अहिले । 

गत हप्ता मन्त्रीज्यूहरु (श्रम र कृषि मन्त्री)सँग भेटेपछि सैद्धान्तिक रुपमा हामीले हुन्छ भने पनि त्यसलाई गम्भीर रुपमा सरकारी तहबाट नलिनु मुख्य कारण भएको थाहा पाएँ । हामीले जहाँ बसेर जतिसुकै मेहनत गरेर जुनसुकै काम गरेपनि ठोक्किएर पुग्ने सरकार र मन्त्रालयमै हो । सरकारी तहबाटै काम भएन भने त्यसको के औचित्य ? चलचित्र उद्योग बन्न खोजिरहेको छ । करोडौंको चलखेल हुन्छ तर सरकारको इच्छाशक्ति नै छैन भने कसरी हुन्छ काम ? सरकारको इच्छा शक्ति नहुनु नै मुख्य बाधक पक्ष हो । 

नायकको तुलनामा नायिकाको पारिश्रमिक निकै कम छ नेपालमा । अभिनयमा त्यो न्यून पारिश्रमिक देखिने सम्भावना कतिको हुन्छ ?
पक्कै पनि देखिन्छ । यस्ता कुराले ठूलो अर्थ र प्रभाव पर्छ चलचित्रमा । कलाकारलाई केही कम पारिश्रमिक दिएर कथा र अन्य पक्षमा हामीले हामीले राम्रो चलचित्र बनाउन लगानी गरिरहेका छौं भनेर हामीलाई ठूलठूला कुरा गर्नुहुन्छ । हामीले पनि होला त चलचित्र राम्रो बन्छ भने ठिकै छ नि त भनेर सम्झौता गर्छौं तर त्यो इमान्दारीपूर्वक कार्यान्वयन भइरहेको हुँदैन । अनावश्यक ठाउँमा पैसा खर्च भइरहेको हामीले प्रत्यक्ष देखिरहेका हुन्छौँ । 

विशेषगरी नायिकाहरुलाई सकेसम्म निकै न्यून पारिश्रमिकमा काम गराउनु हुन्छ । एउटा नायिकाले नगरे के भयो त अर्को नायिका लिउँला भन्ने मानसिकता बोेकेर हिँड्छौं । जो सस्तोमा भेटिन्छ उनीहरुलाई लिएर आऔं भन्ने सोच छ । हामी नायिकाहरुको भ्यालु अझै पनि नेपाली चलचित्र उद्योगमा निकै कम छ । नायिकाहरुलाई मेकरहरुले अझै पनि क्यारेक्टरका रुपमा स्वीकार गर्नुभएको छैन । 

त्यो भए श्रम शोषण भइरहेको छ भनेर भन्न मिल्छ ?
श्रम शोषण नै नभनौं । किनभने आफूलाई इच्छा छैन भने उसले चलचित्र नगर्न सक्छ । त्यसका लागि हरेक नायिका स्वतन्त्र हुनुहुन्छ । यदि सिर्जनशीलता बाहिर आउँछ र समग्र उद्योगलाई नै राम्रो हुन्छ भने पैसा मात्रै ठूलो कुरा होइन । पैसालाई मुख्य प्राथमिकतामा राखिनु हुँदैन । यो क्षेत्रमा आउँदा यो कुरामा तयारी भएरै आउनुपर्छ । पैसाका पछाडि लाग्यो भने कला मर्छ । तर, कम्तिमा व्यक्तिको काम हेरेर पारिश्रमिक दिनुपर्छ । 

मेकरहरु किन यो कुरा बुझ्न चाहँदैनन् ?
मैले चलचित्र क्षेत्रमा काम गरेको पनि आधा दशक भयो । आधा दर्जन चलचित्रमा काम गरिसकेँ । मैले चलचित्रमा काम गरेको पारिश्रमिकले त पकेट मनीभन्दा माथि केही पनि काम गरेको छैन । 
हामीसँग पैसा कम होला । सीमित स्रोत साधनमा बसेर काम गर्नुपर्छ । विशेषगरी क्रिएटिभ मेकहरु लिमिटेड स्रोत साधनमा बसेर काम गरिरहेका छन् । किन भने त्यस्ता चलचित्रमा लगानी गर्ने व्यक्ति नै कम छन् । यो कुरा बुझेर हामीले काम गरिरहेका हुन्छौं र छौं पनि । तर कहिलेसम्म ? यो कुरा कुख्य प्रश्न हो ।

नेपाली चलचित्रमा विशेषगरी नायिकाको उमेर, जवानी अथवा रुप रङ्ग हुन्जेल उमेर तोकेर काम गर्ने अवस्था छ । भोलिसम्म त्यही पकेट मनीमै काम गर्दै जाँदा हाम्रो उमेर पनि ढल्किँदै जान्छ । कमाउने दिन पनि सकिँदै जान्छ । अनि हामी नायिकाहरुले कहिले कमाउने त भन्ने ठूलो प्रश्न छ । 

कि तपाईं काम गर्नसक्नु हुन्न । तपाईंका कमजोरी यी–यी हुन् । तपाईंलाई लिएर काम गर्दा चलचित्र यो पक्षमा गएर कमजोर हुन्छ त्यसैले तपाईंलाई पारिश्रमिक धेरै दिन सकिँदैन भन्नुपर्यो । भन्ने बेलामा तिमी राम्रो काम गर्न सक्छौं । हाम्रो पहिलो च्वाइस नै तिमी हौ । तिमी जस्तो कलाकार नेपाली चलचित्र उद्योगलाई चाहिन्छ भन्ने अनि पारिश्रमिक चाहिँ पकेट मनीमै सीमित गर्न पाइन्छ ?

महिला पात्रलाई अझै पनि चलचित्रमा ‘शो पिस’ कै रुपमा राखे जस्तो देखिन्छ । यो तपाईंले अनुभूत गर्नु भएको छ ?
पहिलाको तुलनामा चाहिँ केही सुधार भएको छ । पहिला तपाईले भन्नु भएको कुरा हाबी नै थियो । तर अहिले क्यारेक्टरलाई फोकस गरेर काम गर्न खोज्ने नायिका र मेकरहरु पनि आउनु भएको छ । हुँदै गरेको प्रगतिलाई नजरअन्दाज गर्नुहुँदैन तर अनुपातको कुरा गर्दा निकै कम छ । अहिले पनि फिमेल प्रोटागोनिष्टलाई लिएर चलचित्र बनाउन मेकरहरु किन तयार छैनन् ? कतिपय ठाउँमा मैले पनि यही प्रश्न गरिहरहेको हुन्छु । हेरौं कोही न कोही एक न एक दिन आउला फिमेल प्रोटागोनिष्ट लिएर ।