काठमाण्डौं । सांगीतिक पलेँटीसँग परिचित श्रोताहरूले यसपाली फरक स्वादको कार्यक्रम हेर्न पाउने भएका छन् ।
नेपाली छन्द कविता लयात्मक माधुर्य र लालित्य बोकेको विशेष शैलीको साहित्यिक विधा हो । कुनै बखत छन्द विधा नेपाली साहित्यको मेरुदण्ड नै मानिन्थ्यो तर अहिले यो विधा सिमित लयप्रेमीहरूबीच मात्र साँघुरिएको छ ।
पर्याप्त रुपमा प्रचार हुन बाँकी नेपाली छन्द कवितामा अनेकौं भाकाहरूले भरिएको सुगन्धको खानी हो । वसन्त ऋतुको मनमोहक वातावरणमा तीनै सुगन्धित भाकाहरूका साथ पलेँटी प्रस्तुत हुने भएको छ ।
छन्द कविता, वाचन परम्पराको माध्यमले पुस्तान्तरण हुँदै जानुपर्ने साहित्यिक विधा हो । पुस्तकका पानामा मात्र सिमित राखेर छन्दको सौन्दर्य खुल्दैन । त्यसैले यो विधालाई भाका दिएर गाउँदै प्रसारित गर्ने परम्परालाई विकसित गर्नु आवश्यक छ । पलेँटी शृंखला त्यही नेपाली मौलिक गायन परम्पराहरूको अभिलेख राख्न सधैँ उत्साहका साथ क्रियाशील रहेको छ ।
छन्द-पलेँटीलाई नेपाली साहित्यका अग्रज कविका कविताहरूको उत्सवका रुपमा मनाइने छस जसमा सोमनाथ सिग्ध्याल, लेखनाथ पौडेल, लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा, माधवप्रसाद घिमिरेलगायतका सुप्रसिद्ध कविहरूका रचना समावेश हुनेछन् ।
छन्द परम्परा नेपालमा मात्र प्रचलित शैली होइन । छापाखाना अथवा प्रिन्टिङ प्रेसको शुरूवात हुनुभन्दा पहिले संसारभरिका ग्रन्थहरू गाउन मिल्ने भाकामै लेखिन्थे । किनभने धुनमा बाँधिएका ग्रन्थहरू सम्झनामा लामो समय राख्न सहज मानिन्थ्यो । गाथा-गायनदेखि छन्द कवितासम्मका श्रुतिपरम्पराले पुरातन मानव परम्पराको इतिहासलाई जोगाउन मद्दत गरेको पाइन्छ । कथा र संदेशलाई गीत अथवा भाकामा समेटेर भन्नु पर्ने कारणले ती रचनाहरू छरिता र चुनिँदा हुनु जरुरी हुन्थ्यो । त्यही घनत्वका कारणले नेपाली छन्द कविताहरू साहित्यिक हिसाबले विशेष र सम्वृद्ध छन् । तर लामो समयदेखि हामीले नेपाली छन्द परम्परातर्फ त्यति ध्यान पुर्याएका छैनौं । यो परम्पराको व्यापकतालाई बुझ्नका निम्ति यसपालीको पलेँटी नमूना पलेँटी बन्न सक्छ ।
साहित्यमा क्रियाशील भूषिता वशिष्ठले स्वेच्छाले तयार परिरहेको छन्दको अभिलेखलाई सामाजिक संजालमा वाचन गरेको सुने पछि, उनै भुषिता मार्फत पलेंटीमा छन्द प्रस्तुत गर्ने सोच सुरु भएको जनाइएको छ ।
