दाङ । असार १५ लाई नेपाल सरकारले धान दिवसका रुपमा मनाउँदै आएको छ । तर यो वर्ष दाङमा मलको अभावले धान दिवसलाई समेत गिज्याउने अवस्था आएको किसानहरुको गुनासो छ । 

दाङमा अनुदानको मात्र होइन, विना अनुदानको मल पनि बजारमा किन्न पाइँदैन । कृषिलाई आधुनिकरण र यान्त्रिकरण गरी उत्पादनमा वृद्धि गर्ने सरकारले भन्ने गरेपनि दाङका किसान समयमा मल नपाउँदा निराश छन् । मल लामो समयसम्म जिल्लामा नआउँदा किसानहरु चिन्तित छन् । जिल्लामा अनुदानको मल कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड र नेपाल साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसन लिमिटेडले वितरण गर्दै आएका छन् ।

जिल्लामा एक महिना पहिलेदेखि डिएपी मल नआएको कृषि सामग्री कम्पनीले जनाएको छ । पहिलो चरणमा मल सहकारीलाई उपलव्ध गराएपनि एक बोरा पनि डिएपी मल गोदाममा नभएको कृषि सामग्री कम्पनी घोराहीका प्रमुख विष्णु केसीले बताए । उनले पहिलो चरणमा मल आएको र हाल मलको अभाव देखिएको बताए । “अहिले युरिया मल भैरहवामा छ भन्ने खबर आएकाले इच्छुक सहकारीलाई भैरहवा पठाउने तयारी गरेका छौँ । हामीसँग अहिले कुनै मल छैन ।”

मल खरिदका लागि प्रक्रिया नै अगाडि नबढाइएकोले मल कहिले आउँछ भन्न नसकिने उनको भनाइ छ । जिल्लाभर सहकारी संस्थामार्फत् किसानलाई मल उपलब्ध गराउँदै आएपनि हाल सहकारीमा पनि रासायनिक मल छैन । मलको लागि भने किसानहरु दिनहुँ भैतारी रहेका छन् । कृषि सामग्री कम्पनी घोराहीले यो वर्ष युरिया १ हजार ४ सय ७५ मेट्रिकटन, डिएपी ९ सय ८ मेट्रिक टन र पोटास ३९.५ मेट्रिक टन वितरण गरेको जनाएको छ । यो परिमाण गत वर्षको तुलनामा करिव ६० प्रतिशत कम भएको कम्पनी प्रमुख केसीले बताए ।

त्यस्तै, साल्ट ट्रेडिङले यो वर्ष डिएपी ६ सय ८० मेट्रिक टन, युरिया १ हजार २ सय २३ मेट्रिक टन र पोटास ३८ मेट्रिक टन वितरण गरेको छ । यो गत वर्षको तुलनामा करिब ५० प्रतिशत कम रहेको लिमिटेडका दाङ जिल्ला प्रमुख आनन्द प्रधानले बताए । यो वर्ष रासायनिक मल नआएकाले किसानको आवश्यकता अनुसार वितरण गर्न नसकेको उनको भनाइ छ ।

“सहकारी संस्थाका प्रमुखहरुले दिनहुँ फोन गरेर मल आएको छ कि भनेर सोध्ने गर्नुहुन्छ,” प्रमुख प्रधानले भने, “तर माथिबाटै मल आउने टुङ्गो नभएकाले छैन भन्ने गरेका छौँ ।” बर्खे सिजनको लागि जिल्लामा अझै धेरै मलको माग रहेको उनले बताए । जिल्लामा कृषि सामग्री कम्पनीले ७० प्रतिशत तथा साल्ट कर्पोरेसनले ३० प्रतिशत अनुदानको मल वितरण गर्दै आएका छन् ।

अविलम्ब किसानलाई मल उपलब्ध गराउः कांग्रेस  

यसैबीच, नेपाली कांग्रेस दाङले अविलम्ब किसानको माग सम्वोधन गर्न सरकारलाई ध्यानाकर्षण गराएको छ । राष्ट्रिय धान दिवसको पूर्वसन्ध्यामा प्रेस विज्ञप्ति प्रकाशित गर्दै कांग्रेस दाङले अविलम्व किसानको माग सम्वोधन गर्न ध्यानाकर्षण गराउँदै त्यसो नभए किसानको पक्षमा आन्दोलन चर्काउने चेतावनी दिएको छ ।

असार १५ गतेलाई मानो फालेर मुरी फलाउने दिन भनिए पनि किसानलाई रासायनिक मल उपलब्ध गराउन सरकारले कुनैपनि चासो नदिएको हुँदा किसानको आशामा तुसारापात भएको कांग्रेस विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । धानको ब्याड छिप्पि सक्दासम्म पनि सरकारले खेतीको लागि किसानलाई आवश्यक पर्ने रासायनिक मल उपलव्ध गराउन कुनै चासो नदिएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।

कांग्रेसले सरकारलाई किसानमाराको संज्ञा समेत दिएको छ । “मध्य असारसम्म पनि कृषि सामग्री कम्पनीका गोदाम रित्तो हुनुले जगत हँसाएको र कृषिप्रधान देश भनिए पनि त्यो लज्जास्पद विषय बनेको छ,” विज्ञप्तिमा भनिएको छ । किसानको मागलाई छिटोभन्दा छिटो सम्वोधन गर्न माग गर्दै कांग्रेसले खेतीको समयमा किसानको आवाजलाई नजरअन्दाज गरिए राज्य विरुद्ध आन्दोलन चर्काउने चेतावनी पनि दिइएको छ ।