काठमाडौं उपत्यकामा यातायात सेवा न सुलभ छ न सुविधाजनक नै छ । वास्तवमा यातायात सेवाका दृष्टिमा उपत्यका ५० वर्ष पहिलेभन्दा पनि असहज बनेको छ । सडक र मोटर जति थपिए पनि यात्रुका लागि सुविधा तथा सुरक्षा पटक्कै थपिएका छैनन् । पाँच दशक पहिले सजिलै यात्रा गर्न सकिने स्थानहरूमा समेत अहिले यात्रा गर्न सकस हुने गरेको छ । राजधानी उपत्यकाको यातायात यति धेरै असुरक्षित, अनिश्चित र असुविधाजनक हुनु लाजमर्दो हो । एकातिर सहरी जनसंख्यामा तीव्र वृद्धि, अव्यवस्थितै सही द्रूत गतिमा सहरीकरण भइरहेको छ र शिक्षा, स्वास्थ्य एवं सञ्चारमा प्रगति पनि भएको छ भने अर्कातिर सामान्य जनताका सुरक्षा र सुविधाप्रति राज्य उदासीन रहेकाले उपत्यकाको सार्वजनिक यातायात सेवा नारकीय हुनपुगेको हो । तर, केही वर्षयता बिस्तारै उपत्यकाको यातायातमा सुधारको आशालाग्दो संकेत देखिन थालेको छ । सडकमा साझाका बसहरू फेरि गुडेको देखिन थालेपछि उपत्यकावासीमा आवागमन सुविधाजनक हुने आशा बढेको हो ।

सन् १९९० को दशकमा थालिएको आर्थिक खुलापनपछि नेपालमा राज्यले सडक यातायात पूरै निजी क्षेत्रको जिम्मामा छाड्यो । यसको प्रत्यक्ष प्रतिकूल प्रभाव उपत्यकालगायत सहरी यातायात सेवा परेको देखिएको छ । एकताका देशकै सबैभन्दा ठूलो यातायात सञ्चालक साझा यातायात राजनीतिक हस्तक्षेप, अनियमितता र भ्रष्टाचारका कारण ओरालो लागेको थियो । पछिल्लोपटक साझा यातायातको व्यवस्थापनमा परिवर्तनपछि सुधार हुन थालेको छ । फलस्वरूप, साझाले काठमाडौं उपत्यकालगायत देशका विभिन्नरुटमा हाल ४७ वटा ठूला बस चलाइरहेको छ । यात्रुको सुरक्षा र सुविधालाई प्राथमिकता दिने क्रममा साझा यातायातले सुविधाजनक जन बस सञ्चालन गरेर नेपालको सहरी यातायातको इतिहासमा नयाँ आयाम थपेको छ । यसका लागि साझा यातायातका सञ्चालकहरू धन्यवादका पात्र भएका छन् ।

साझा यातायात एक्लैले जति नै सेवा र सुविधा दिए पनि उपत्यकाको आवश्यकता पूरा हुनसक्तैन । तर, साझाकै सिको गरेर अरू यातायात सेवा सञ्चालकले पनि यात्रुहरूको सुरक्षा र सुविधालाई समेत प्राथमिकता दिए भने उपत्यकाको यातायात सेवामा अपेक्षित सुधार हुन धेरै समय भने लाग्नेछैन । राज्यले सार्वजनिक यातायात सेवा पूरै निजी क्षेत्रको जिम्मामा छाड्न हुँदैन । साथै, निजी र सार्वजनिक क्षेत्रका व्यवसायीबीच राज्यले विभेद पनि गर्नु हुँदैन । काठमाडौं र ललितपुर महानगरपालिकाले साझा यातायातमा संस्थागतरूपमै संलग्न भएर सहकारी र स्थानीय सरकारका बीचमा सहकार्यको उदाहरण प्रस्तुत गरेका छन् । यस उदाहरणलाई अपनाएर अरू नगरहरूले पनि सहरी यातायात सेवालाई सुरक्षित र सुविधाजनक बनाउन सक्छन् । साझा यातायातले अरू नगरहरूलाई प्राविधिक तथा व्यवस्थापकीय सल्लाह दिएर सहयोग गर्नसक्ने देखिन्छ ।

साझा यातायातले पनि प्रारम्भमा काठमाडौं उपत्यकामै सेवा केन्द्रित गर्नु उपयुक्त र फलदायी हुने देखिन्छ । लामा दूरीका बसहरू उपत्यकाका तुलनामा अपेक्षाकृत सुविधाजनक छन् । साझाले लामो दूरीमा एकाध बस चलाएर उपस्थिति देखाउनेबाहेक तात्विक अन्तर पार्न पनि सक्तैन । तर, उपत्यकामा भने तिनै बस पनि नयाँ रुटमा चलाएर वा व्यस्त रुटमा थपेर सार्थक सुविधा उपलब्ध गराउन सक्नेछ । यस्तै, नयाँ जन बसजस्तो यात्रुमैत्री बसका लागि निश्चित स्थानको सडक पेटीबाट ह्विलचेयरबाट नओर्लीकन बस चड्न मिल्ने सुविधा निर्माण नगर्ने हो भने त्यसको उपादेयता रहनेछैन । यसैले महानगरपालिकाहरूले यसमा साझासँग सहकार्य गरून् । अस्पतालहरूको रुटमा चलाइने जन बसको स्टप देशकै ठूला अस्पताहरूमध्येका प्रसूति गृह र वीर अस्पताल नजिक पनि हुनुपर्छ । यस्ता सामान्य लाग्ने तर यात्रु सुविधाका दृष्टिले महत्त्वपूर्ण विषयमा पनि सझा यातायात र सरकारको सम्बन्धित निकाय तथा महानगरपालिकाको ध्यान जाओस् ।
साझा यातायातका पछिल्ला प्रयासबाट उपत्यकाको सहरी यातायातमा सुधारको संकेत देखिएको छ । साझा यातायात सबैको सहयोग जुटाएर देशकै सार्वजनिक यातायात सेवामा सार्थक हस्तक्षेप गर्न सफल होस् । शुभकामना !