काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय विधान संशोधन मस्यौदा समितिले विकल्पसहितको प्रारम्भिक मस्यौदा तयार गरेको छ । महामन्त्री पूर्णबहादुर खड्काको संयोजकत्वमा रहेको विधान संशोधन समितिले छलफलका लागि विकल्प सहितको प्रारम्भिक मस्यौदा तयार गरेको हो । 

समिति मातहतका तीन वटा उपसमितिबाट प्राप्त प्रारम्भिक मस्यौदा एकीकृत गर्न महामन्त्री खड्का संयोजकत्वको समितिले नेताहरु रमेश लेखक, आनन्दप्रसाद ढुंगाना र दिलेन्द्रप्रसाद बडू सदस्य रहेको छुट्टै समिति बनाएको थियो । उक्त समितिले बुधबार अबेर राति उपसमितिहरुबाट प्राप्त सुझावहरु समेटेर विकल्पसहितको प्रारम्भिक मस्यौदा एकीकृत गरेको बताइएको छ । 

विधान संशोधन मस्यौदा समितिले एकीकृत गरिएको विकल्पसहितको विधानको प्रारम्भिक मस्यौदालाई सात वटै प्रदेशमा छलफलका लागि लैजाने भएको छ । असोज ९ गतेदेखि १५ गतेसम्म सात वटै प्रदेशका विभिन्न स्थानमा सुझाव संकलनका लागि प्रारम्भिक मस्यौदामाथि छलफल गर्न कार्यक्रमहरु आयोजना गरिने मस्यौदा समितिका एक सदस्यले बताएका छन् । 

प्रदेशहरुमा आयोजना गरिने छलफल कार्यक्रमा नेता–कार्यकर्ताहरुबाट प्राप्त सुझावका आधारमा विधानको अन्तिम मस्यौदा तयार गरिने ती सदस्यको भनाइ छ । मस्यौदा समितिले प्रारम्भिक मस्यौदामा प्राप्त सुझावहरुको आधारमा अन्तिम मस्यौदा तयार गरेर केन्द्रीय कार्यसमिति समक्ष पेश गर्ने म्याण्डेड पाएको छ । 

‘‘एकीकृत मस्यौदामा समेटिका सुझावहरु लिएर हामी प्रदेशहरुमा जान्छौं । प्रदेशमा कांग्रेसको महासमिति, महाधिवेशन प्रतिनिधिहरु, जिल्ला सभापतिहरु लगायतका लिडरहरु हुन्छन् । मस्यौदमा समेटिएका इस्युहरुमा उहाँहरुको राय लिन्छौं । राय आइसेकपछि कुन प्रदेशबाट के–कस्तो राय आयो, ज्यादा ग्रेविटी कता पट्टी देखिन्छ त्यो आधारमा विधान मस्यौदा तयार हुन्छ,” मस्यौदा एकीकृत गर्ने जिम्मेवारी पाएका एक नेताले बाह्रखरीसँगको कुराकानीमा भने । 

यसअघि केन्द्रीय विधान संशोधन मस्यौदा समितिले विधानको प्रारम्भिक मस्यौदा निर्माणका लागि भदौ १५ गते तीन वटा उपसमिति गठन गरेको थियो । ती उपसमितिहरुलाई भदौ २३ गतेभित्र प्रारम्भिक मस्यौदा तयार पारेर पेश गर्ने कार्यादेश दिइएको थियो । 
फरमुल्लाह मन्सुरको संयोजकत्वमा गठित संरचना सम्बन्धि उपसमिति, डा. मिनेन्द्र रिजालको संयोजकत्वमा गठित कार्य विभाजन सम्बन्धि उपसमिति र मानबहादुर विश्वकर्माको संयोजकत्वमा गठित अन्य निकाय तथा आन्तरिक व्यवस्थापन सम्बन्धि उपसमितिले आफूले पाएको समयावधि भित्रै समिति समक्ष प्रारम्भिक मस्यौदाहरु पेश गरेको थियो ।  

कांग्रेसको केन्द्रीय विधान संशोधन मस्यौदा समितिले एकीकृत गरेको विधानको प्रारम्भिक मस्यौदामा पार्टी संरचना निर्माणका लागि विभिन्न विकल्पहरु समेटिएका छन् । एकीकृत प्रारम्भिक मस्यौदामा केन्द्रीय कार्यसमितिदेखि बुथ÷मतदान केन्द्र स्तरीय कार्यसमिति चयनका लागि तीन वटा विकल्पहरु समावेश गरिएको स्रोतले जनाएको छ ।   

विधानको प्रारम्भिक मस्यौदामा सभापतिलाई थप अधिकार सम्पन्न गर्नेदेखि पार्टीका विभिन्न समितिहरुमा पनि निर्वाचन गरेर नेतृत्व चयन गर्नुपर्ने सम्मका सुझावहरु समेटिएका छन् । 

‘‘केन्द्रीय कार्यसमिति कसरी गठन गर्ने भन्ने बारेमा तीन वटा कोणबाट सुझाव आएको छ । पहिलो सभापतिय पद्धतिमा जानु पर्दछ भन्ने छ । दोस्रो अहिलेकै जुन व्यवस्था छ त्यही ढंगले अगाडि बढ्ने भन्ने छ । र अर्को विभिन्न निकायहरु निर्वाचित गर्ने भन्ने बारेमा सुझावहरु आएका छन् । यी सबै सुझावहरुलाई खुल्ला ढंगले छलफलमा ल्याउन एकीकृत प्रारम्भिक मस्यौदामा समेटिएका छन्,’’ समितिका सदस्य स्रोतले भने । 

स्रोतका अनुसार मस्यौदामा सभापतिको मात्रै निर्वाचन गर्ने र सभापतिले सदस्यमा निर्वाचित मध्येबाट पदाधिकारीहरु चयन गर्ने सुझाव राखिएको छ । कांग्रेसले विभिन्न प्रदेशमा गर्ने छलफलका क्रममा नेता–कार्यकर्ताहरुले यही सुझावअनुसार विधानमा व्यवस्था गर्न सुझाव दिए सभापतिले पदाधिकारी चयन गरेर केन्द्रीय कार्यसमितिलाई जानकारी मात्रै दिनुपर्ने छ । कांग्रेसको अहिलेको विधानअनुसार सभापतिले मनोनित गरेका पदाधिकारीलाई केन्द्रीय कार्यसमितिले अनिवार्य अनुमोदन गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । 
त्यस्तै एकीकृत प्रारम्भिक मस्यौदामा अहिले यथावत रहेको व्यवस्था अनुसार नै कार्यसमिति चयन गर्ने सुझावपनि राखिएको छ । तर यसमा कोषाध्यक्ष भने मनोनित गर्नुपर्ने भनिएको छ । अहिलेको विधानमा निर्वाचनमार्फत सभापति, महामन्त्री र कोषाध्यक्षको चयन गर्ने व्यवस्था छ । यस्तै मस्यौदामा सम्पूर्ण पदाधिकारीसँगै अनुशासन समिति, कार्यसम्पादन समिति, लेखासमितिका लागि पनि समेत निर्वाचन गर्ने सुझाव उल्लेख छ । 

विधानको एकीकृत प्रारम्भिक मस्यौदामा आठ वटै तहमा सभापतिका निकटतम् प्रतिद्वन्द्वीलाई कार्यसमितिमा उपसभापति बनाउने प्रस्तावपनि गरिएको छ । ‘‘आठ वटै तहमा सभापतिसँग पराजित निकटतम् प्रतिद्वन्द्वीलाई अब उपसभापति नै बनाउने गरि विधानमा व्यवस्था गर्ने भन्ने कुरापनि आएको छ । यसले पावर शेयरिङ हुन्छ । आपसी द्वन्द्व घटेर जान्छ भन्ने छ,’’ प्रारम्भिक मस्यौदालाई एकीकृत गर्ने जिम्मेवारी पाएका एक नेताले भने, ‘‘फेरि यसको नेगेटिभ कुरापनि आएको छ, उपसभापति बनाए सभापतिले कहिल्यै काम गर्न सक्दैन भन्ने पनि छ । उपसभापति सधै असहयोग गरेर सभापतिलाई विफल बनाउन केन्द्रीत हुन्छ भन्ने पनि छ ।’’ 

उनका अनुसार मस्यौदमा सबै तहमा एकल संक्रमणिय निर्वाचन प्रणालीमा जाने प्रस्ताव पनि गरिएको छ । एकल संक्रमणिय निर्वाचन प्रणालीमा जाँदा अल्पमतमा रहेको समूहपनि चुनाव जितेर कार्यसमितिमा आउने र बहुमतिय प्रणाली जस्तो पराजित भएर एउटा समूह पूरै बाहिरिने सम्भावना नरहने भएकाले यस्तो प्रस्ताव गरिएको ती नेताको भनाइ छ ।  

कांग्रेसको एकीकृत प्रारम्भिक मस्यौदामा केन्द्रीय कार्यसमितिको आकारका लागिपनि तीन वटा विकल्प समेटिएका छन् । मस्यौदामा १० जना पदाधिकारीसहित १०१, १२१ र १३१ सदस्यीय केन्द्रीय कार्यसमितिको प्रस्ताव गरिएको नेताहरुले बताएका छन् । कांग्रेसमा अहिले ८५ सदस्यीय केन्द्रीय कार्यसमिति छ । 

प्रारम्भिक मस्यौदामा बुथ/मतदान केन्द्र कार्यसमिति, वडा कार्यसमिति, नगर÷गाउँ कार्यसमिति, प्रदेशसभा क्षेत्र स्तरीय कार्यसमिति, प्रतिनिधिसभा क्षेत्र स्तरीय कार्यसमिति, जिल्ला कार्यसमिति, प्रदेश कार्यसमिति र केन्द्रीय कार्यसमिति गठन गरिने उल्लेख छ ।